توسعه طیفهای تغییرمکان طرح لرزه ای تونلهای مترو شهری با مقطع دایروی در خاک آبرفتی با لحاظ اندرکنش خاک و سازه تونل

سازه‌های مدفون نظیر تونل‌ها، بسته به شکل هندسی، عمق دفن و پارامترهای مختلف ژئوتکنیکی و لرزه‌ای، رفتار متفاوتی هنگام وقوع زلزله از خود نشان می‌دهند. تونل‌های با مقطع دایروی امروزه کاربرد زیادی در زمینه حمل و نقل دارند. یکی از بارزترین کاربردهای آن، متروهای شهری است که با استفاده از ماشین‌های حفاری تونل ایجاد می‌گردد. بررسی رفتار این‌گونه سازه‌ها در برابر زلزله در زمان بهره‌برداری امری است که بایستی حتماً در هنگام طراحی مدنظر قرار گیرد. سازه تونل به تغییر مکان زمین بیش از سایر پارامترهای لرزه‌ای حساس بوده و از سویی اثر مولفه قائم زلزله‌ها بر سازه تونل، در حوزه دور کمتر می‌باشد. لذا تغییرمکان قائم تونل نسبت به تغییر مکان افقی از اهمیت کمتری برخوردار است. در مطالعه حاضر، تغییراتی در عمق جایگذاری، قطر و ضخامت پوشش تونل و مشخصات خاک انجام شده و در این راستا فرکانس ارتعاشی توده خاک و تونل محاسبه شده است. در ادامه، بیشینه مولفه افقی تغییرمکان تاج تونل تحت یازده رکورد زلزله مهم و مشهور محاسبه گردید. هم‌چنین ارائه رابطه‌ای بین بیشینه مولفه افقی تغییر مکان تاج تونل و فرکانس توده خاک و تونل منجر به تولید طیف بازتاب تغییر مکان شده است. با استفاده از نرم‌افزارهای المان محدود plaxis 2d و ansys، مطالعه‌ای روی تونل متروی شهری با مولفه‌های افقی رکوردهای زلزله‌های مشابه با خاک آبرفتی محل احداث، انجام گرفت. نتایج نشان‌دهنده آن است که منحنی پوش بر طیف تغییر مکان افقی تاج تونل در بازه پریود مورد بررسی، به‌صورت تابعی غیرخطی تغییر می‌یابد. هم‌چنین اثر تغییر عمق جایگذاری و ضخامت پوشش و قطر تونل بر کاهش تغییرمکان افقی بیشینه تاج تونل بررسی گردید.

The Development of Spectrum displacement for Seismic Design of Urban Metro Tunnels with Circular CrossSections in Alluvial Soil based on SSI

Buried structures such as tunnels, depending on geometric shape, burial depth and various geotechnical and seismic parameters, exhibit different behavior in the event of an earthquake. Tunnels with circular crosssections are now widely used in the field of transport. One of its most prominent uses is the urban metro that is created using tunnel drilling machines. The behavior of these structures against earthquakes at the time of operation is something that must be considered when designing. The tunnel structure is more sensitive to the ground’s displacement than other seismic parameters, on the other hand, the effect of the vertical component of the earthquake on the tunnel structure is less in the far field. Therefore, vertical displacement of the tunnel is less important than horizontal displacement. In this study, variations in depth of placement, diameter and thickness of the tunnel lining and soil properties were performed and in this regard, the vibrating frequency of the soil and tunnel mass has been calculated. In the following, the maximum horizontal displacement component of the tunnel crown was calculated under eleven important and wellknown earthquake record. Also, the relationship between the maximum horizontal component of the tunnel crown displacement and the frequency of soil and tunnel mass has led to the production of spectrum of the displacement. Using Plaxis and Ansys finite element softwares, a study was conducted on an urban metro tunnel with horizontal components of earthquake records similar to alluvial soils of the site. The results indicate that the envelope diagram on the horizontal displacement of the tunnel crown is changed in a nonlinear function during the investigating period. Also, the effect of changing the depth of placement and the thickness of the lining and the diameter of the tunnel on reducing the horizontal displacement of the tunnel’s crown have been studied.