تبیین ماهیت اجتماعی تربیت معنوی در اسلام؛ بر اساس ابعاد اجتماعی عبادت در دیدگاه آیت الله جوادی آملی

برای انسان مدرن، معنویت تا حد زیادی حالت فردگرایانه پیدا کرده است؛ به گونه‎ای که غالبا یک نیاز عاطفی و روان‎شناختی محسوب می‎شود و آرامش، عشق و شادی برای فرد به ارمغان می‎آورد. اما به نظر می‎رسد که تربیت معنوی در اسلام ماهیتی اجتماعی داشته‎باشد. در اسلام، با عنایت به اصالت معنویت، تمامی آموزه ها، در پی تقویت نگاه معنوی و پرورش معنویت در انسانهاست و هدف این است که انسان ها را متوجه جهان حقیقی و معنوی بکند؛ حتی آموزه هایی که ظاهرا در پی تنظیم امورات مادی انسان هاست. اما به طور ویژه، عبادات به معنای خاص که مستقیما ارتباط میان انسان و خداوند را شکل می دهند، از قوی ترین روش‎های تقویت معنویت محسوب می شوند و بخش زیادی از نیازهای معنوی را تامین می‎کنند. لذا از طریق تبیین ماهیت اجتماعی عبادات فردی، می‎توان ماهیت اجتماعی تربیت معنوی را بهتر درک نمود. هدف از انجام تحقیق حاضر، این است که نشان دهد بر اساس دیدگاه آیت‎الله جوادی‎آملی حتی عبادات  به اصطلاح فردی، مشحون از جنبه‎های اجتماعی هستند و در خصوصی‎ترین ارتباطات انسان با خدا نیز، آدمی با هویت جمعی نزد خداوند حاضر می‎شود. بر اساس تحلیل محتوای کیفی دو کتاب حکمت عبادات و  دانش و روش بندگی، هشت مولفه اصلی با تم اجتماعی برای عبادات به دست آمد: بودن با جمع، محبت و خیرخواهی عمومی و پیوندهای اجتماعی، حمایت مالی از قشر نیازمند جامعه، رذیلت‎زدایی اخلاقی اجتماعی، تعامل اخلاقی اجتماعی، حق گرایی و دفاع از حق و حقیقت، دفاع از کشور و بصیرت سیاسی و تلاش جهانی.

explaining the social nature of spiritual education in islam; based on the social dimensions of worship in the view of ayatollah javadi amoli

for modern man, spirituality has become individualistic to a great extent; and is often considered an emotional and psychological need and brings peace, love and happiness to a person. but it seems that spiritual education in islam has a social nature. in islam, with regard to the authenticity of spirituality, all teachings seek to cultivate spirituality in humans, and make humans aware of the real and spiritual world; even the teachings related to physical affairs of humans. but in particular, worships in a special sense that directly form the man god relationship, are considered to be one of the strongest methods of strengthening spirituality and they provide a large part of spiritual needs. therefore, through explaining the social nature of individual worship, the social nature of spiritual education can be better understood. the purpose of the present research is to show that according to ayatollah javadi amoli’s view, even individual acts of worship are charged with social aspects, and in the most private relationships between man and god, a person comes to god with a collective identity. based on qualitative content analysis of the two books hikmat ibadat and danesh and ravesh bandagi, eight main components with a social theme for worship were obtained: being with the crowd, general love and benevolence and social ties, financial support for the needy section of the society, moral social elimination of vice, social moral interaction, rightism and defending the right. and truth, defense of the country and political insight and global effort.