گذشت بزرگوارانه؛ (تحلیل چیستی «صفح» در قرآن، با تاکید بر دیدگاه علامه جوادی آملی)

صفح، از آموزه‌های معاشرت اسلامی است که قرآن کریم در چندین آیه به آن دعوت کرده است. گرچه برخی از واژه‌پژوهان و مفسران، صفح و عفو را هم‌معنا دانسته‌اند، به نظر برخی دیگر از لغت‌دانان و بسیاری از مفسران، از جمله علامه جوادی آملی، صفح که در قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام به «جمیل/زیبا» وصف شده، معنایی متفاوت با عفو دارد و برتر از عفو و برخاسته از کرامت نفسانی ویژه‌ای است، زیرا عفو به معنای ترک انتقام؛ ولی صفح، به معنای صرف نظر کردن از اصل تبهکاری، زدودن کینه و ناراحتی از دل، و صفحه‌گردانی کریمانه و ندیدن صفحه‌ای از خاطرات خود- که خطا و زشتی و تجاوز دیگران بر آن نقش بسته- و چشم‌پوشی از آن و گشودن صفحه‌ای زیبا و فراموش کردن خطای خطاکار است که از آثار آن نه تنها ترک انتقام، بلکه ترک نکوهش و سرزنش شخص خطاکار است. ادلّه و شواهد دیدگاه دوم عبارت‌اند از: تصریح برخی واژه‌پژوهان و کتاب‌های فروق ‌اللغه؛ هماهنگی معنای اصطلاحی یادشده با معنای لغوی؛ شاهد قرآنی؛ شاهد روایی و آرای مفسران، به ویژه مفسران ادیب. در این مقاله، پس از مباحث مقدماتی، این ادله و شواهد به تفصیل بررسی می‌شوند.

Generous Forgiveness; (Analysis of What is Forgiveness in the Qur’an, Emphasizing the View of Allameh Javadi Amoli)

&AlSafh& (Forgiveness) is one of the teachings of Islamic society that the Holy Quran has invited in several verses. However, some scholars and commentators have considered &alSafh& and &alAfv& to be synonymous (meaning forgiveness;( According to some other lexicographers and commentators, including Allameh Javadi Amoli, the &alSafh& described in the Holy Quran and the narrations of the Ahl alBayt (as) as &beautiful& has a different meaning from &alAfv&  and is superior to it. It arises from a special inner dignity, because &alAfv& means abandoning revenge; But the alSafh means abandoning the principle of criminality, removing resentment and unhappiness from the heart, and graciously forgiving and not seeing a page of one’s own memories on which the error and aggression of others are involved and ignoring it and opening a beautiful page and forgetting the mistake of the wrongdoer, the effects of which are not only leaving revenge, but also leaving blame of the wrongdoer. Evidences of the second view are: specifying some words of scholars and dictionaries, coordination of the literal meaning of the term with the technical meaning, Quranic witnesses, witnesses of the narration and opinions of commentators, especially commentators of literature. In this article, after introductory discussions, these evidences are examined in detail.