الگوی نظری عبرت‌پذیری در قرآن کریم

عبرت‌گیری از موضوعات مهم در اخلاق اسلامی بوده وجودِ عبرت با عبر‌ت‌پذیری متفاوت است. هدف این پژوهش طراحی الگوی نظریِ عبرت‌پذیری است. رویکرد پژوهش، کیفی، نوع آن کتاب‌خانه‌ای و روش آن تحلیل محتوا است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عبرت به معنی گذر و عبور از نامعلوم به معلوم، بازگشت به موقعیت اول و تبدیل نامعلوم به معلوم است که موجب اتخاذ تصمیم متفاوت می‌شود. در قرآن کریم از سه عنصر موثر در عبرت‌پذیری یاد شده که عبارتند از: بصیرت، لبّ و خشیت. دو عنصر اول ماهیتی شناختی دارند و عنصر سوم، عاطفی و هیجانی است. از این سه عنصر، یک الگوی دو وجهی شناختیعاطفی به دست می‌آید که از سویی به باطن امور نفوذ می‌کند(بصیرت) و به تحلیل ناب دست می‌یابد(لبّ) و از سوی دیگر ترس ناشی از عظمت امر(خشیت)، موجب تاثیرپذیری از عبرت می‌شود و تکلیف فرد را روشن می‌کند. نتیجه پژوهش این که برای بسط عبرت‌پذیری، باید در بعد شناختی توان نفوذ با باطن امور و تحلیل پیراسته از اوهام را ایجاد کرد و در بعد عاطفی، حالت ترس ناشی از ادراک عظمت و هیبت را به وجود آورد. این می‌تواند راهبرد فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغی و آموزشی را روشن کند.

Theoretical model of learning in the Holy Quran

Taking lessons from other things is one of the important aspect of Islamic ethics. It is important that to understand the difference between a lesson and learning from it. The purpose of this study is to clarify what is the theoretical model of taking lessons from it. The research approach is qualitative with content analysis approach. Findings show that first of all, taking lesson means passing from the unknown to the known and returning to the first position and turning the unknown into the known, which leads to making different decisions. Secondly, in the Holy Qur’an, three effective elements of learning instructions are mentioned, which are: insight, Lob and fear. The first two elements are cognitive in nature and the third element is emotional. Thirdly, from these three elements, a cognitiveemotional model was obtained, which is looking into the interior of things (insight) and achieving a pure analysis (Lob), And on the other hand, the fear caused by the greatness of things (fear), influenced by taking lesson and clarifying the person’s task.The result of current research is developing a model of taking a lesson, based on the cognitive dimension, one must create the ability going to the inner side, and analyzing something without being under illusions, and in the emotional dimension, creating a state of fear caused by the perception of greatness and awe. This can clarify the strategy of cultural, educational and propaganda activities.