نقش اراده انسان در محبت از منظر اخلاق اسلامی

محبت از کلیدی ترین مفاهیم اخلاقی در قرآن کریم و روایات است. هدف این پژوهش بررسی ارادی یا غیر ارادی بودن محبت ورزی پس از فراهم شدن مقدمات و مراحل محبت در انسان است این مساله از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و حُکما بوده و بیشترر محبت را در این مرحله غیرارادیدانسته اند. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای و شواهد و مویداتی از قرآن و حدیث قصد دارد ارادی و اختیاری بودن محبت را اثبات کند. از جمله این شواهد استعمال ماده محبت در باب استفعال در قرآن است؛ این باب چون معنای طلب را به مفهوم ریشه فعل میافزاید باعث میشود نوعی معنای ترجیح در معنای محبت ایجاد شود. موید دیگر آیات و روایاتی است که محبتهایی منفی و منهی را نام برده و مومنین را از آنها پرهیز میدهد که اشان از وجود نوعی اختیار و اراده در محبت بوده و شاهدی بر هدایت پذیر بودن محبت از دیدگاه آیات و روایات است.تبیین ارادی یا غیرارادی بودن محبت به عنوان یکی از هیجانات اخلاقی در حوزه فرا اخلاق میتواند به مسائل مطرح در این حوزه یاری کند.

The role of human will in love from the perspective of verses, hadiths and thinkers

Taking lessons from other things is one of the important aspect of Islamic ethics. It is important that to understand the difference between a lesson and learning from it. The purpose of this study is to clarify what is the theoretical model of taking lessons from it. The research approach is qualitative with content analysis approach. Findings show that first of all, taking lesson means passing from the unknown to the known and returning to the first position and turning the unknown into the known, which leads to making different decisions. Secondly, in the Holy Qur’an, three effective elements of learning instructions are mentioned, which are: insight, Lob and fear. The first two elements are cognitive in nature and the third element is emotional. Thirdly, from these three elements, a cognitiveemotional model was obtained, which is looking into the interior of things (insight) and achieving a pure analysis (Lob), And on the other hand, the fear caused by the greatness of things (fear), influenced by taking lesson and clarifying the person’s task.The result of current research is developing a model of taking a lesson, based on the cognitive dimension, one must create the ability going to the inner side, and analyzing something without being under illusions, and in the emotional dimension, creating a state of fear caused by the perception of greatness and awe. This can clarify the strategy of cultural, educational and propaganda activities.