بررسی تطبیقی عللِ اخلاقی گرایش به الحاد از دیدگاه مطهری و پاسکویینی

در این پژوهش، آرای مطهری و پاسکویینی به عنوان نمایندگان دو تفکر فلسفی - الهیاتی، در باب مساله الحاد بررسی شده است. ایشان در زمینه علل گرایش به الحاد، عوامل غیر فلسفی، شامل علل اخلاقی و شناختی را با اهمیت شمرده‎اند. این مقاله با هدفِ یافتن اشتراکات، افتراقات و نوآوری‎های هر یک از این دو اندیشمند، آثار آنها را مورد بررسی قرار داده است. یافته‎ها حاکی از این است که مطهری و پاسکویینی معتقدند گرایش به الحاد علاوه بر اینکه جریانی خلاف طبیعت و فطرت بشر است باید به عنوان مساله‎ای اخلاقی و اجتماعی نیز مورد مطالعه و کنکاش قرار گیرد؛ گرایشات روزافزون به الحاد در حوزه اخلاق و اجتماع نشان می‎دهد عوامل غیر فلسفی دیگری وجود دارند که تلاش می‎کنند افکار عمومی را به سمتی هدایت کنند که اعتقاد به خدا را مانعی بر سر راه آزادی های فردی و اجتماعی و نیز پیشرفت جوامع تلقی کنند. زیرا دوگانۀ ایمان و الحاد عرصۀ اعتقاد و عمل را به هم پیوند داده و در عرصه عمل، بشر را با چالش‎های اخلاقی و اجتماعی مواجه ساخته است. گرایش به الحاد علاوه بر اینکه در چگونگی شکل‎گیری تصور و شناخت خدا نقش اساسی دارد، مجموعه باورهای اخلاقی جوامع را نیز تحت تاثیر قرار داده و آنها را از معنویت به لذت‎گرایی و سودمحوری سوق می‎دهد.پس در نظر مطهری و پاسکویینی، گرایش به الحاد علاوه بر اینکه موضوعی اعتقادی و استدلالی است می‎تواند ابعاد و شئون روانشناختی، تربیتی، اخلاقی، اجتماعی و رسانه‎ای نیز داشته باشد.

A comparative study of the ethical causes of atheism tendency between Motahari and Pasquini perspectives

The study of atheism as a matter of knowledge in the 21st century has attracted the attention of many thinkers. Motahari and Pasquini are among those who have studied the causes and nonphilosophical reasons of atheism and believe that atheism is against the human nature although it has a profound connection with how the image of God is, and that any lack of cognition or impeding the formation of proper knowledge can lead one to atheism. Motahari believes that the inadequacy of religious and ecclesiastical concepts impedes the formation of a correct understanding of God and ultimately a reversion to theism in the Western world, where the inaccurate political and social functioning of the church as a religious authority is also a sufficient of atheism and secularism in Western societies. Pasquini also believes that one’s emotional and psychological failures in childhood and adolescence lead to a failure in the process of knowing and understanding God. Therefore, he uses the psychological theory of Professor Vitz &dysfunctional father& to illustrate the nonphilosophical causes of atheism in individuals, and in particular in the leaders of the new atheism and intellectuals and thinkers and philosophers.