نگرشی توصیفی - تحلیلی به خویشکاری زنان در افسانه‌ های کُردی بر اساس الگوی ولادیمیر پراپ

افسانه ها به‌ عنوان یکی از اجزای مهم ادب عامه، دربرگیرندۀ فرهنگ و ابعاد آن شامل افکار، اعتقادات، قواعد عرفی و اخلاقی و نوع نگرش و جهان بینی جامعه‌اند که با بهره گیری از زبان و لحن ساده و قابل فهم به‌صورت مکتوب و شفاهی بخش مهمی از فرهنگ ملت ها را به آیندگان منتقل می کنند. زنان به‌عنوان بخشی از جامعۀ انسانی، همواره در عرصۀ افسانه ها حضوری فعال داشته و رفتارهایی را انجام داده اند و یا به آن ها نسبت داده شده است که در الگوی پراپ با نام خویشکاری از آن یاد می شود و مجموع این خویشکاری ها نشان‌دهندۀ سیمای زنان در افسانه های یک ملت است. نوشتار حاضر در پی آن است که به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، سیمای زنان و خویشکاری های آنان در افسانه های کُردی را با نگاه به الگوی ولادیمیر پراپ، بررسی و ریشه ها و عوامل نوع نگرش جامعه به زنان را از این منظر واکاوی نماید. بر اساس یافته های پژوهش، زنان در افسانه های کُردی بر مبنای میزان حضور، به ترتیب در نقش های دختر، همسر، مادر، کنیز (کُلفَت)، پیرزن، نامادری (زن بابا)، زن همسایه، مادر شوهر، خاله و غیره ظاهر شده‌اند و در خویشکاری و کارکردهایی چون شریر، قهرمان، شاهزاده خانم، قهرمانِ دروغین، بخشنده، گسیل دارنده و یاریگر ایفای نقش می کنند. نقش «دختری» بالاترین بسامد را در میان شخصیت های افسانه های کُردی دارد و در میان خویشکاری ها، بیشترین بسامد به «شرارت» تعلق دارد که نشانۀ نوع نگرش منفی جامعه به زنان و رفتارهای آنان است.

a descriptive-analytical perspective on the role of women in kurdish myths based on vladimir propp's model

myths, as one of the essential components of popular literature, encompass culture and its dimensions, including the thoughts, beliefs, customary and ethical rules, as well as the perspectives and worldviewof society. they convey a significant portion of the culture of nationsto future generations through written and oral forms, utilizing simpleand comprehensible language and tone. women, as part of the humancommunity, have always played an active role in the realm of myths, engaging in behaviors that are either performed by them or attributed tothem. these actions are referred to in propp's model as functions, andthe totality of these functions reflects the image of women in the mythsof a nation. the present writing aims to descriptively and analyticallyexamine the image of women and their functions in kurdish myths,drawing on vladimir propp's model, and to explore the roots and factorsinfluencing societal attitudes toward women from this perspective usinglibrary resources. based on the research findings, women in kurdishmyths appear in roles such as daughter, wife, mother, maidservant, oldwoman, stepmother, neighbor, mother-in-law, aunt, and so on, withfrequency order according to their presence. in terms of functions and roles, they perform as malevolent, heroines, princesses, false heroes,benefactors, senders, and helpers. the role of daughter has the highestfrequency among the characters in kurdish myths, while malevolence ranks as the most frequent function, indicating the society's negative perception of women and their behaviors.