«امیر و گوهر» در گسترۀ پژوهش‌های ادبیات بومی مازندران

امیر پازواری، مشهورترین بومی‌ سرای مازندرانی است که سروده‌ هایش موضوع تحقیق علاقه‌ مندان و پژوهشگران ادب عامه قرار گرفته است. با چاپ امیری‌ ها و سروده ‌های منسوب به او با نام «دیوان امیر پازواری» در دهۀ‌ گذشته، منظومه ‌ای به نام «امیر و گوهر» در شمار منظومه‌ های عاشقانه ادبیات بومی مازندران جلب توجه کرده است. از این‌ رو این جستار با بررسی پژوهش‌ های انجام شده، در صدد برآمده تا امیر و گوهر را با توجه به ویژگی ‌های منظومه‌ های عاشقانه، مورد بحث و بررسی قرار دهد. نقد و بررسی پژوهش ‌ها نشان می ‌دهد روایات افسانۀ دیدار امیر با حضرت علی (ع)، پایه و اساس منظومه ‌ای است که نام امیر و گوهر بر آن نهادند. امیر و گوهر از شخصیت‌ های افسانه هستند؛ اما رویدادها حول دیدار با حضرت علی(ع) می چرخد و به سیر داستانی و رویدادهای عاشقانه دلالت نمی ‌کند. در واقع از امیر و گوهر تنها افسانه‌ ای برجاست و برخلاف انتظارِ محققان و دوستداران ادب عامه، منظومه‌ ای به این نام در مازندران وجود ندارد. از امیری ‌ها و دوبیتی‌ های منسوب به امیر پازواری به‌ واسطۀ توصیف احساسات به «گوهر»، فقط می‌ توان منظومه ‌ای غیرروایی متصور شد؛ چون تنها بُرشِ کوتاهی از زندگی امیر و گوهر در سروده ‌ها نمود دارد و از آنجا که سیر داستانی و سرگذشت عاشقانه‌ ای از امیر و گوهر وجود ندارد، نمی ‌توان داستان را در چارچوب منظومه‌ های روایی عاشقانه قرار داد.