بررسی معنایی چند واژه در زبان بلوچی و متون کهن فارسی

تحقیق در ساختار گویش های ایرانی و دقت در گنجینۀ واژه های آن ها، می تواند بسیاری از گره های معنایی واژه های زبان فارسی، به ویژه واژه هایی را که در متون کهن کاربرد دارند، بگشاید. این مقاله ضمن پرداختن به موقعیت زبان بلوچی در میان زبان ها و گویش های ایرانی، و بیان اشاره گونه ای از ساختار این زبان، به بررسی تطبیقی دوازده واژۀ فارسی بلوچی که در متون کهن فارسی به کار رفته اند پرداخته است. این بررسی دربارۀ معنی واژه هاست. بیشتر این کلمات در زبان فارسی امروز کاربرد فعال ندارند و در ضمن، بعضی از آن ها دارای شواهد بسیار کمی در متون گذشتۀ فارسی، بویژه آثار مربوط به سبک خراسانی است. واژه هایی که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند عبارتند از: بژر، قلندر، حرج، تتق، زده، لباسات، صعلوک، خصم، قلّاش، وای، چاک، طامات. این واژه ها در آثار برجستۀ فارسی کهن کاربرد داشته اند اما به دلیل شواهد کمی که از آن ها برجای مانده است و شباهت ظاهری بعضی از آن ها با برخی از واژه های عربی، محققان دربارۀ اصالت و معنی بیشتر آن ها تردید دارند. زبان بلوچی به عنوان یکی زبان های ایرانی که نسبتاً ساختار کهن خود را حفظ کرده و دارای گنجینه ای کهن از واژه های ایرانی است و کمتر مورد هجوم واژه های بیگانه قرار گرفته است، می تواند در این زمینه راهنمای مناسبی باشد.

Seman Semantic study of some words in Balochi language and Ancient Persian transcripts

The research on the structure of Iranian dialects and accuracy in their treasure trove vocabularies can unlock many semantic nodes of Persian words especially used words in ancient texts. This article, while dealing with the position of Balochi language among Iranian languages and dialects, and the expression of a kind of structure of this language, has made a comparative study of twelve PersianBalochi words which have been used in Ancient Persian transcripts. This study is around the meaning of words most of which are not actively used in modern Persian. In addition, some of them have less evidence in past Persian texts, especially works related to the Khorasani style. The words discussed in this article are as follows: Bazhr, Qalandar, Haraj, Totoq, Zadeh, Lebāsāt, SoɁlook, Khasm, Qallaash, Vāy, chāk, tāmāt. These words have been used in prominent works of ancient Persian, but due to the less evidence has survived and the apparent similarity of some of them with some Arabic words, scholars are skeptical of their originality and meaning. The Balochi language, as one of the Iranian languages which have preserved its relatively to ancient structure, and it has an ancient treasure trove of Iranian words, it has been less attacked by foreign ones, can in this regard be a good guide.