کارکرد کنایه در «جنگنامۀ نادر» الماس‌خان کَندوله‌ای

تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز مبانی اصلی بلاغت سنّتی هستند که شاعر را در ساختن تصاویر مخیّل یاری می‌رسانند. در این میان کنایه به دلیل پیوندی که با زبان عامۀ مردم دارد و از آبشخورهای آداب و رسوم و باورهای مردم بهره می‌گیرد، در انتقال اندیشه ها و تجارب، شگردی کاراتر و اثرگذارتر است. اساساً اعتبارسنجی کنایه در کنار تصویرآفرینی‌‌ای که دارد، به محتوای فکری آن وابسته است که می تواند اندوخته های ارزشمندی را در اختیار مخاطب خود قرار دهد. در این پژوهش به‌منظور بررسی و شناساندن بهتر کنایه در فرهنگ مردم، جنگنامۀ نادر، از الماس خان کندوله‌ای به‌روش توصیفی تحلیلی بررسی شده است. این منظومه در قرن دوازده هجری سروده شده است و اثری حماسی در زبان کُردی محسوب می‌شود. بررسی کنایه در منظومۀ جنگنامۀ نادر  نشان می‌دهد که الماس خان کندوله ای با آگاهی از نقش کم نظیر کنایه در گسترش زبان و انتقال افکار و باورها، و حفظ آداب و رسوم اجتماعی به گونه ای گسترده از این شگرد ادبی بهره برده است. کنایاتی که برخی دستاورد ادبی خود او بوده و زبان شعر او را مایه ورتر کرده است. نکتۀ درخور تامّل این است که بیشتر کنایاتی که از عواطف انسانی سرچشمه گرفته اند یا ژرف ساختی اسطوره ای، اعتقادی و اجتماعی دارند، نیز در تقویت جنبه های حماسی اثر یاری رسانده اند و این موضوع نشان می‌دهد که سراینده از این دلالت های کنایه غافل نبوده و عمداً آن ها را در سروده های خود به کار بسته است. همچنین پایبندی سراینده به اصول دینی سبب شده بسیاری از کنایاتی که ژرف‌ساخت اعتقادی دارند، در شعر او راه یابند.

The Function of Irony in Jang Namehye Nader By Almas Khan Kandouleh’ei

Simile, metaphors, irony, and imagery are the main fundamentals of traditional rhetoric that help the poet to create imaginative images. Meantime, irony is more applicable in transmitting ideas and experiences due to its connection with the popular people’s language and using the sources of people’s customs and beliefs. In this paper, in order to study and identify irony in people’s culture better, Nader Almas Khan Kondoleh’s Jangnameh has been studied in a descriptiveanalytical way. This poem was written in 12 century AH and is considered as an epic work in the Kurdish language. In this study,it has been studied in a descriptiveanalytical way.An examination of irony in Nader’s system of Jang Nameh shows that he was aware of the unique role of irony in the spread of language, and the preservation of social customs, has made extensive use of this literary technique. Ironies are some of his own literary achievements and they have enriched the language of his poetry. It is noteworthy that most of the ironies that originate from human emotions or have a deep mythological, doctrinal, and social underpinning have also helped to reinforce the epic aspects. This shows the poet has not been unaware of these ironic implications. Also, the poet’s adherence to religious principles has caused many ironies to have a deep belief structure in his poetry. Ironies are some of his own literary achievements and have enriched the language of his poetry.