بررسیِ فرایندهای واجیِ «حذف»، «ابدال»، «قلب» و «اضافه» در گونۀ طبسی

گونۀ طبسی گونۀ رایج در طبس، یکی از شهرستان‌های استان خراسان جنوبی است. در مقالۀ حاضر، هدف بررسی برخی فرایندهای واجی در این گونه است. داده‌های پژوهش به دو روش میدانی و کتابخانه‌ای و از طریق مصاحبه با ده گویشور ساکن در این شهرستان در محدودۀ سنی30 تا 80 سال گردآوری شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که به‌طورکلی فرایندهای حذف، ابدال، قلب و اضافه از جمله فرایندهای واجی در این گونه است. همچنین سایر فرایندهای واجی از جمله همگونی نیز در این گونه نیز مشاهده شد. در گونۀ طبسی حذف صامت‌های پایانی /d/، /m/، /n/،/t/،/k/، /z، حذف مصوت پایانی y]]، آوردن یک مصوّت در ابتدای خوشۀ صامت، ابدال گروه آوایی ān]] و ām]] به u(n)]] و um]]، ابدال دو واج āb]] و ab]] و af]] و āy]] و āv]] به مصوّت مرکّب əw]] ازجمله فرایندهای واجی است. بدون شک بررسی و توصیف گونه‌ها و گویش‌های ایرانی به شناخت هرچه بیشتر ما از آن ها خواهد انجامید.

Analysis of Elision, Shift, Metathesis and Epenthesis in Tabasi Vernacular

Tabasi dialect is the vernacular spoken in Tabas, one of the cities in Khorasan province, Iran. In the present article, the aim is to study some phonological processes of this variety. The data were gathered by field study and written sources. The data from field study were collected via interviews with the local informants settled in Tabas. The informants age ranged between 30 to 80 years. Generally, the results showed that the process of elision and assimilation, “metathesis” and “prothesis” are some of the phonological ones in this variety. Other phonological processes in this variety are mentioned as well. In Tabasi dialect, deletion of the final consonants /d/, /m/, /n/, /t/, /k/, /z/; deletion of the final vowel [y]; addition of a vowel at the beginning of a cluster consonant; changing the phonetic group [ān] and [ām] to [u(n)] and [um]; exchanging the two phonemes [āb] and [ab] and [af] and [āy] and [āv] and the compound vowel [əw] are some of the phonological processes.