تحلیل بن‌مایه‌های اسطوره‌ای داستان «شاه اسماعیل و گلزار» بر مبنای «الگوی یگانه» کمپبل و روانشناسی تحلیلی یونگ

داستان «شاه‌اسماعیل و گلزار» از مجموعۀ داستان‌های «عاشیقلار» و متاثّر از داستان شاه اسماعیل صفوی و یکی از مشهورترین داستان‌های آذربایجان است. قهرمان و اسبش «قمردایی» با سیب اسطوره‌ای و دعای درویش متولد می‌شوند. قهرمان به دور از آفتاب و مهتاب در دنیای تاریکی پرورش می‌یابد، امّا در سن نوجوانی، با قدم گذاشتن به دنیای روشنی به جهت استعداد فردیّت یافتن، به فردانیّت فراخوانده می‌شود.این داستان از جهت کهن‌الگویی و بن‌مایه‌های اساطیری بسیار غنی است و از این‌رو از یک سو با تمام مراحل سفر قهرمان ، جز «امتناع از بازگشت» مطابقت دارد، و از سوی دیگر با توجه به این ‌که ادبیات عامه، تجلّی‌گاه کهن‌‌الگوهاست، پنج کهن‌الگوی کلیدی روانشناسی تحلیلی یونگ؛ یعنی خود، آنیما، آنیموس، سایه و نقاب در آن کاملاً نمود دارد. این مقاله ضمن رده‌بندی عناصر داستان به شیوۀ آرنه تومپسون به روش توصیفی تحلیلی به نقد اسطوره‌ای و روانکاوی می‌پردازد.

The study of epic themes of Shah Ismaeil and Golzar’s story regarding the analytic psychology of Jung and Campbell’s unique myth theory

The story of &Shah Ismail and Golzar& is one of the collections of &Ashiqlar& stories and is influenced by the story of Shah Ismail Safavi and one of the most famous stories of Azerbaijan. The hero and his horse &Qamardai& were born with the mythical apple and the prayer of the poor man. The hero grows up away from real life in a dark world, but in adolescence, he is called to individuality by stepping into a bright world in order to find the talent for individualism. This story is very rich in archetypes and mythological themes, and therefore corresponds to all stages of the hero’s journey, except &refusal to return&, and on the other hand, it has given that popular literature was a manifestation of archetypes, five key archetypes. Jung Analytical Psychology, that is, the self, the anima, the animus, the shadow and the mask fully reflected in it. This article analyzes mythology and psychoanalysis while classifying the elements of the story in the ArneThompson method in a descriptiveanalytical way.