عدالت پس از جنگ و مسئولیت حمایت از قربانیان مخاصمات مسلحانه

دکترین مسئولیت حمایت، که در سال‌های اخیر در گفتمان سازمان ملل متحد و به‌ویژه دبیرکل ملل متحد به‌کرّات بدان اشاره شده، بیش از هر موضوعی به حوضه حقوق توسل به زور یا jus ad bellum ربط دارد؛ که بر مسئولیت و تعهد جهانی برای حمایت از غیر نظامیان با توسل به نیروی نظامی استوار است. توسل به زور در این شرایط باید با رعایت کامل منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل بشردوستانه یا jus in bello همراه و هدف اصلی آن برقراری عدالت و حاکمیت قانون باشد. تئوری مسئولیت حمایت از دیدگاه کلاسیک جنگ عادلانه یا just war نشئت گرفته که علاوه بر این موارد شامل jus post bellum یا حقوق پس از مخاصمه نیز می‌شود که در دکترین جنگ عادلانه معنایی محدود دارد؛ ولی امروز در گفتمان مسئولیت حمایت و با تکیه بر اصول و موازین حقوق بین‌الملل بشر در قالب بازسازی و بازپروری متصور است و معنایی موسع دارد. مقاله ارائه‌شده با نگاهی تطبیقی به اصول jus post bellum در دوران جنگ عادلانه و اصل بازسازی در قالب نظریه مسئولیت درصدد است با تکیه بر موازین بین‌المللی حقوق بشر به تبیین مسئولیت و تعهد دولت و نیز مسئولیت و تعهد جامعه بین‌المللی در قبال قربانیان نقض jus in bello بپردازد. نگارنده بر این باور است که حمایت کامل از قربانیان جنگ، علاوه بر دولت یا گروه متخلف و دولت‌های حامی، بر عهده دولت متبوع قربانیان است و همچنین جامعه بین‌المللی، مطابق نظریه مسئولیت حمایت و موازین بین‌المللی حقوق بشر، باید از قربانیان مخاصمات مسلحانه حمایت کند.

Jus Post Bellum and the responsibility to protect victims of armed conflicts

The theory of Just War belongs to ancient times that even precede the era of Jus Gentium. This theory had three distinct sections i.e. the Jus ad bellum, with main focus on State's right to wage to war; Jus in bello, which revolved around means and methods of warfare; and finally, Jus post bellum, which dealt with justice after war. In this article, the main argument is that the modern concept of the Responsibility to Protect is rooted in the theory of Just War. As a result, all obligations raised from the mentioned theory must exist in this new concept to protect the war victims. The article discusses the three pillars of R2P and eventually argues that on the basis of R2P's Responsibility to Rebuild, in addition to the State and the party to conflict who violates the rules of jus in bello, the International community, also has a responsibility to protect the victims of war.