تحلیل انتقادی رویکردهای اثباتی به قانون بررسی موردی دیدگاه‌های هانس کلسن و هربرت هارت

اثبات‌گرایی حقوقی از جمله مکاتب حقوقی است که داشتن نظریه ای اخلاقاً بی طرف توصیفی یا مفهومی از حقوق را هم ممکن می داند و ضروری. بر پایۀ این مکتب، قوانین اثباتی، قوانینی است که دولت‌ها آن را تصویب می کنند و متفاوت از اصول اخلاقی مکتب حقوق طبیعی است که دائمی تلقی می‌شوند و حتی بنابر بعضی از نظریات، ریشۀ الهی دارند. اثبات‌گرایی حقوقی در دوران معاصر، اغلب خود را با نظرهای هانس کلسن و هربرت هارت معرفی کرده و به‌شدت متاثر از این دو اندیشمند بوده است، به‌گونه ای که نمی توان از اثبات‌گرایی سخن به میان آورد و از تبیین نظری آن دو سخن نگفت. کلسن با نظریۀ‌ ناب حقوقی، سعی در معرفی رویکرد اثبات گرایانۀ خالص و تند دارد، درحالی‌که هربرت هارت دارای مذاقی معتدل است و رویکردی فایده‌گرا را در میان اثبات‌گرایان حقوقی دنبال می‌کند، البته نظریات هر دو در مبانی و اصول اثبات‌گرایی ریشه دارد؛ اصولی که هم خود به‌تنهایی و هم در حوزۀ حقوق با برداشت هایی که کلسن و هارت ارائه می دهند، علاوه‌بر تناقضات متعدد، بیش از گذشته با کارکردهای حقوق در جامعۀ انسان اجتماعی ناهمخوانی دارد و در صورت اجرا با نتایج ناخواسته روبه‌رو می شود.