تحلیل مادۀ 244 قانون مالیات‌های مستقیم از منظر اصول قانونگذاری و دادرسی عادلانه

مادۀ 244 قانون مالیات‌های مستقیم در سال 1400 اصلاح شد. تحولاتی در این ماده رخ داد که شایسته بحث بوده و نوشتار حاضر بدان پرداخته است. در این زمینه سوال نوشتار حاضر این است که از دیدگاه حقوق عمومی، با اصلاحات انجام‌شده در سال 1400، مهم‌ترین شاخص‌های حقوقی در مادۀ 244 کدام‌اند؟ در پاسخ به این پرسش با استفاده از روش تحقیق توصیفی‌‌تحلیلی چنین نتیجه‌گیری شده است: اولاً به‌نظر می‌رسد که در چارچوب این اصلاحات، قانونگذار از سنت کلاسیک سندنویسی فاصله گرفته و در موارد مقتضی به اصول حقوقی در متن تصریح کرده است، به‌نحوی که در چارچوب این ماده، تصریحاً یا تلویحاً بالغ بر 20 اصل یا معیار حقوقی قابل استخراج است. این در حالی است که در سنت قانون‌نویسی مالیاتی، پیش‌بینیِ این حجم از اصول یا معیارهای حقوقی در یک ماده بی‌سابقه است؛ ثانیاً برخی از اصول و معیارهای حقوقی، آشکارا از متن، قابل استخراج هستند؛ ثالثاً برخی از آنها، از زمینه ماده قابل استخراج هستند؛ رابعاً علی‌رغم تلاش قابل‌تحسین قانونگذار در این سبک از قانون‌نویسی، به‌نظر می‌رسد که برخی از اصول پیش‌بینی‌شده در این ماده در سایۀ سازوکارهای رقیب در همان ماده، از همان آغاز بی‌اثر و فاقد خاصیت هستند که از این حیث، این اصلاح شایسته اصلاح دوباره است.

an analysis of article 244 of the code on direct taxes from the standpoint of the principles of legislation and fair trial

article 244 of the direct taxes code was amended in 2021. there have been developments in this article that need to be discussed. in this regard, the research question of the present paper is, from the perspective of public law, with the amendments made in 2021, what are the most important legal criteria in article 244? in answer to this question, using the descriptive-analytical method, the following conclusion has been reached. first, it seems that in the context of these amendments, the legislator has moved away from the classical tradition of documenting and, where appropriate, has specified legal principles and criteria in the text, so that within the framework of this article, explicitly or implicitly up to 20 legal principles can be extracted. in the tradition of tax legislation, however, the provision of so many legal principles or criteria in one article is unprecedented. secondly, some legal criteria and principles can be clearly extracted from the text. thirdly, some of them can be deduced from the context of the article. fourth, despite the legislature’s commendable efforts, some of the principles envisaged in this article seem to be ineffective from the outset due to competing mechanisms in the same article and in that sense, this amendment deserves to be amended again.