افت‌و خیز حق تعیین سرنوشت در پرتو منافع قدرت ‌های بزرگ

بر خلاف جدایی در حوزه استعماری که امری مشروع در حقوق بین‌الملل معاصر محسوب می‌شود، جدایی در حوزه غیراستعماری امری بحث‌برانگیز و اختلافی میان دولت‌ها و حقوقدانان بین‌المللی است و فقط در این مورد توافقی نسبی وجود دارد که در صورت نقض‌های شدید حقوق بشری، امکان برخورداری مردم ساکن در قسمتی از سرزمین یک کشور از «حق جدایی چاره‌ساز» میسر می‌شود و در این مورد حقوق بین‌الملل از تمامیت ارضی کشورها حمایت نمی‌کند. با این حال، در اعمال و کاربرد این اصل توسط جنبش‌های مردمی مدعی آن، دولت‌های بزرگ همواره نقش کلیدی داشته‌اند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، به‌دنبال بررسی وضعیت حقوقی و امکان‌سنجی توسل به «حق تعیین سرنوشت» در چارچوب حقوق بین‌الملل معاصر از یک ‌سو و بررسی اعمال آن در پرتو منافع قدرت‌های بزرگ از سوی دیگر است. یافته‌ها نشان می‌دهد که باید در کاربرد و اعمال حق تعیین سرنوشت، اوضاع و احوال مربوط به هر قضیه را مورد توجه قرار داد تا بتوان دریافت که پرونده قضیه موردنظر، نامزد مناسبی برای کسب استقلال غیراستعماری مردم آن منطقه با توجه به تحمل میزان و شدت نقض‌های حق بشری است و امکان برخورداری از حق تعیین سرنوشت در چارچوب «جدایی چاره‌ساز» با توجه به مقررات بین‌الملل را دارد یا خیر؟

the rise and fall of the right to self-determination in light of great ‎power interests

contrary to secession in the colonial domain, which is considered legitimate in contemporary international law, separation in the non-colonial sphere is a controversial issue and is a matter of dispute between governments and international lawyers. there is general agreement that in case of severe human rights violations, it is possible for a people to enjoy the right to remedial secession and in this case, international law does not support th territorial sovereignty of states. nevertheless, great powers have always played a key role in the application of this principle by claimant movements. this article, with a descriptive-analytical method, seeks to examine the legal situation and the possibility of evaluating the right to self-determination in the context of contemporary international law on the one hand and examinine its application in light of great powers’ practices, on the other hand. the findings of this article show that the human rights situation in a state should be considered so as to determine whether non-colonial independence is suitable or the right to self-determination in the framework of remedial secession should be ensured.