مبانی و چالش‏ های مسئولیت اجتماعی در موافقت‏ نامه‏ های بین‏ المللی تجاری

حلقه مفقوده عمده موافقت‏ نامه ‏های سرمایه ‏گذاری و تجارت در عرصه بین ‏المللی در چند دهه اخیر، مسئولیت اجتماعی بوده است. چیستی و چرایی ماهیت و مبنای این مسئولیت و چالش‏ های فراروی آن مهم‏ترین مسائلی است که باید بدان پاسخ داده شود. نتایج تحقیقات گویای این واقعیت است که زبان نرم و فقدان جدیت، ترس کشورها از عواقب اقتصادی استناد به این شرط، امکان سوءاستفادۀ دولت‏ ها، هزینه ‏های دادرسی و غالب بودن رویکرد تجاری در محاکم رسیدگی از چالش ‏های پیاده‏ سازی مسئولیت اجتماعی در موافقت ‏نامه‏ های بین ‏المللی تجاری است. به‏نظر می‏رسد فراهم کردن زمینۀ حضور آزادانۀ نمایندگان جامعه مدنی، در نظر گرفتن شرط مسئولیت اجتماعی در چارچوب اصل رفتار منصفانه و استناد به اصول کلی حقوقی چون اصل حسن‏ نیت و اعمال سیاست‏ های تشویقی موثر بتواند راهکاری مناسب جهت تثبیت حقوقی این شرط در موافقت‏ نامه‏ های تجاری باشد. در نهایت بر اساس تجربه مورد بررسی در موافقت ‏نامه‏ های تجاری، به‏نظر می‏رسد سیاستمداران ایرانی نیز باید ضمن ترویج مسئولیت اجتماعی و تثبیت حقوقی قواعد نرم در قوانین و مقررات و معاهدات بین ‏المللی سرمایه ‏گذاری، تا حد امکان اعمال این مسئولیت را منوط به ضرورت دفاع از منافع حیاتی کنند؛ تا با توجیه ‏پذیر بودن اقدامات، کشور هزینه کمتری در قبال عدم اجرای تعهدات در قبال سرمایه‏ گذاران خارجی بپردازد.

foundations and challenges of social responsibility in international ‎trade agreements

in recent decades, social responsibility has been a missing link in international investment and trade agreements. understanding the nature and basis of this responsibility, as well as the challenges it faces, are critical issues that need to be addressed. research findings indicate that the soft language of agreements, fears of the economic consequences of invoking this condition, the potential for government abuse, litigation costs, and the predominance of a commercial approach in courts hamper the implemention of social responsibility in international trade agreements. it seems that providing a conducive environment for the free presence of civil society representatives, considering social responsibility within the framework of the principle of fair treatment, and invoking general legal principles such as the principle of good faith and implementing effective incentive policies could lead to the establishment of this condition in trade agreements. ultimately, based on the experiences examined in trade agreements, it appears that iranian policymakers should promote social responsibility and legally solidify soft law rules in investment laws, regulations, and treaties, while also making the implementation of this responsibility contingent upon the preservation of vital interests. this way, justifiable actions can lead to lower costs for the country regarding non-fulfillment of obligations to foreign investors.