مکتب فرانکفورت، بازنگری مارکسیسم و نقد دولت سرمایه‌داری؛ با تاکید بر نظریات هابرماس

یورگن هابرماس از برجسته‌ترین متفکران مکتب فرانکفورت است که سعی کرده با قرائتی هگلی به بازسازی مارکسیسم بپردازد و مکتب انتقادی را اعتلا دهد. او همچون مارکس به بنیان‌های مدرنتیه و عقل‌گرایی ناشی از آن باور داشت؛ اما مدرنیته را پروژه‌ای ناتمام می‌دانست. وی معتقد بود در شیوۀ تولید سرمایه‌داری شکل نوینی از حقوق و عدالت شکل گرفت و نهادهای حوزه عمومی مستقل پدیدار شد؛ اما در سرمایه‌داری متاخر، دخالت دولت در امور خصوصی و حل شدن جامعه در درون دولت سبب افول حوزه عمومی شد و نهادهای عمومی موقعیتی مشورتی یافتند. ازاین‌رو بخش اعظم تفکرات هابرماس صرف ارائۀ نظریۀ «کنش ارتباطی» برای بازسازی حوزه عمومی شد؛ چراکه تنها در حوزه عمومی است که عقلانیت یافت می‌شود دموکراسی واقعی شکل می‌گیرد. هابرماس طرحی از نظریۀ حقوقی دموکراسی قانون‌مدار ارائه می‌دهد که بر اخلاق، سیاست و حقوق گفت‌وگویی استوار است. نقطۀ عزیمت هابرماس در نظریه‌های قانون و دموکراسی گفت‌وگویی ارائۀ طرحی برای ایجاد برابری حقیقی و حقوقی شهروندی است که با نقد دو پارادایم لیبرالیسم بورژوایی و رفاه اجتماعی آغاز می‌شود. این نوشتار با روش توصیفی -تحلیلی در پی اثبات این مسئله است که تحلیل هابرماس در این زمینه تحت تاثیر دیدگاه‌های ماتریالیستی مارکس در ارتباط با دولت قرار دارد؛ هرچند که وی تلاش می‌کند که از این بند رهایی یابد و به‌نوعی منفک از حقوق عمومی مطرح شود.

the frankfurt school, revision of marxism, and the critique of the ‎capitalist state: emphasizing habermas's theories

jürgen habermas is one of the most prominent thinkers of the frankfurt school, who has sought to reconstruct marxism through a hegelian interpretation and elevate the critical theory. like marx, he believed in the foundations of modernity and the rationalism stemming from it; however, he viewed modernity as an unfinished project. he argued that a new form of law and justice emerged within the capitalist mode of production, leading to the appearance of independent public sphere institutions. however, in late capitalism, government intervention in private matters and the dissolution of society within the state resulted in the decline of the public sphere, with public institutions taking on a consultative role. therefore, a significant portion of habermas's thoughts has been devoted to presenting the theory of communicative action to reconstruct the public sphere, as it is only within the public sphere that rationality is found and true democracy takes shape. habermas offers a framework for a theory of legal democracy based on ethics, politics, and dialogue. his starting point in theories of law and democracy is a dialogue aimed at creating true legal and civic equality, which begins with a critique of two paradigms: bourgeois liberalism and social welfare. this paper, using a descriptive-analytical method, seeks to demonstrate that habermas's analysis in this area is influenced by marx's materialistic views regarding the state, even though he attempts to free himself from this constraint and to present a perspective somewhat detached from public law.