بررسی تطبیقی «اصل پاسخگویی حکومت» در اندیشۀ شهید صدر و آیت‌الله خامنه‌ای

نظریه‌های سیاسی- حقوقی در خصوص حکومت، «معمولاً» مبتنی بر اصول بنیادینی هستند که هم محتوا و هم شکل و ساختار حکومت‌ها را وادار به تبعیت از خود می‌کنند. در این میان اصولی که رنگ و صبغۀ حقوقی دارند و به‌نوعی با حق و تکلیف قانونی مرتبط می‌شوند، دارای تاثیرگذاری بالایی در امر حکمرانی خوب هستند. در این نوشتار، اصل حقوقی «پاسخگو بودن حکومت» در اندیشۀ شهید سید محمدباقر صدر و آیت‌الله خامنه‌ای بررسی شده است. این بحث بر دو فرض استوار است: 1. پاسخگویی به‌طور کلی حقیقتی عقلی و جهانشمول بوده و نمی‌توان از تباینی ذاتی میان پاسخگویی در معنای مدرن و پاسخگویی در اندیشۀ اسلامی سخن گفت؛ 2. شهید صدر و آیت‌الله خامنه‌ای با توجه به دارا بودن منبع و آبشخور فکری واحد، نسبت به اصل پاسخگویی و جایگاه و اهمیت آن دیدگاه واحدی دارند؛ هرچند دیدگاه این دو اندیشمند دربارۀ جزئیات و چگونگی پاسخگویی حکومت، با یکدیگر متفاوت است و این تفاوت بیش از آنکه به مبانی فکری و نظری بازگردد، به تقدم و تاخر زمانی زندگی و مقتضیات تاریخی حیات آن دو مربوط می‌شود.

a comparative study of the principle of government accountability in the thoughts of shaheed sadr and ayatollah khamenei

political-legal theories about government are mostly based on fundamental principles, which shape the content, form and structure of the state. meanwhile, principles that are legal in nature of are somehow associated with legal rights have a great influence on good governance. in this paper, the legal principle of government accountability as conceived in the thoughts of shaheed sadr and ayatollah khamenei will be examined. the paper is based on two  assumptions. firstly, government accountability is a universally accepted rational truth. secondly, both thinkers share a similar viewpoint about the accountability principle as they are influenced by the same sources. however, their views differ on how the principle should be implemented. their differences are more related to the realities of their lifetimes, rather than intellectual and theoretical basis.