جایگاه قرارداد بین‏ المللی «مشارکت ‏در ‏سرمایه‏ گذاری» در صنعت نفت ایران

مشارکت در سرمایه‏ گذاری، قراردادی ‏است که به موجب آن دو یا چند شریک تجاری جهت اجرای یک طرح ‏اقتصادی مشخص مشارکت کرده و از ‏طریق آورده‏ های نقدی و یا غیرنقدی، در آن طرح سرمایه‏ گذاری می ‏نمایند. «مشارکت در سرمایه‏ گذاری» یکی از شیوه‏ های قراردادی بین ‏المللی است که می‏تواند در صنعت نفت نیز استفاده شود. در ایران، اگرچه این شیوه مطابق قانون نفت 1336 مجاز شمرده شده بود، با تغییر قوانین نفت، ابتدا در قانون نفت ‏1353‏ استفاده از این روش در «عملیات بالا‏دستی» صنعت نفت و سپس در قانون ‏نفت 1366 به‏ طور‏ کلی ‏استفاده از هر نوع شیوۀ مشارکتی در صنعت نفت، ممنوع اعلام شد. قانون نفت 1390‏علاوه‏ بر اصلاح موادی از قانون ‏نفت 1366، مقررات قانون ‏نفت 1353 ‏را‏ ملغی ‏کرده ‏است، با اینکه ممنوعیت ‏استفاده از روش ‏های ‏مشارکتی براساس قانون مزبور همچنان به قوت خود باقی است، به‏ نظر می‏رسد با توجه به ‏قوانین جدید،‏ استفاده از این مدل قراردادی در صنعت نفت و گاز مجاز شمرده ‏می‏ شود. چنانکه با رونمایی از قراردادهای ‏نفتی جدید در فضای پس از برجام که در آن یکی از اولویت ‏های اصلی کشور جذب مشارکت خارجی در ‏سرمایه ‏گذاری اعلام ‏شده است، قوانین جدیدالتصویب، برخی به‏ صراحت و برخی به‏ طور‏ ضمنی ‏استفاده از این مدل قراردادی را در قراردادهای نفتی مجاز دانسته‏ اند. در این مقاله پس از ذکر ارکان این نوع قرارداد و ذکر پیشینه استفاده از این مدل قراردادی در صنعت نفت تلاش خواهد شد با تحلیل قوانین جدید موضع قانونگذار در امکان استفاده از این‏ مدل قراردادی در صنعت نفت و گاز بررسی شود.

the status of international joint-venture contracts in the iranian oil industry

joint venture is a contract whereby two or more business partners participate in the execution of a specific economic plan and invest in that plan through cash or non-cash. joint venture is among the international contract models that can be and is used in the oil industry. in iran, this contractual method was permitted under oil act of 1957 but the law was changed. first the use of this method was limited in the upstream operation of the oil industry by the oil act of 1974 and then the oil act of 1987 prohibited the use of any type of cooperative method in the oil industry. although a law passed in 2011 amended the provisions of the 1987 act. the main question this paper is the following: is it allowed to use this contractual model under the new rules in oil and gas industry? with the introduction of new oil contracts in the post-jcpoa and in view of the fact that one of the country’s top priorities is attracting foreign investment, it seems new laws have explicitly or implicitly permitted the use of this model of contract in the oil contracts.