مبانی وضع مالیات در پرتو فقه تطبیقی مذاهب اسلامی

در نظام مالی اسلام، مهم‌ترین منابع مالی دولت زکات، خمس، جزیه، خراج و انفال محسوب می‌شود. در عصر حاضر با توجه به سنگین‌تر شدن وظایف حکومت‌ها، دولت‌ها مجبورند مالیات‌های غیرثابت و متغیری نیز از مردم بگیرند. سوال این است که اصولاً آیا گرفتن چنین مالیات‌هایی از مردم توسط دولت جایز است یا خیر؟ پژوهش حاضر با تکیه بر توصیف و تحلیل گزاره‌های فقه مذاهب اسلامی و روش کتابخانه‌ای در پی پاسخگویی به پرسش مذکور برآمده و به این نتیجه رسیده است که وضع مالیات جدید و متغیر بر مردم توسط دولت به‌عنوان حکم ثانویه و به دلایل مهمی از جمله مصلحت و ضرورت جامعه جایز بوده و برخی آیات قرآن، روایات نبوی و عمل امامان معصوم نیز موید آن است و بیشتر فقهای مذاهب اسلامی به جواز آن فتوا داده‌اند.

taxation in light of the comparative jurisprudence of ‎islamic denominations

in islam’s financial system, the most important financial resources of the government are zakat, khums, jizya, kharaj, and anfal. in the modern era, apart from fixed financial taxes, governments are obliged to levy non-fixed and variable taxes. the question is, whether or not it is permissible for an islamic government to levy such taxes? the present study will attempt to answer the above-mentioned question by describing and analyzing the teachings of various schools of islamic jurisprudence on this topic. the results of the study show that the government is permitted to levy new and variable taxes on the people as a so-called secondary rule. this is verified by significant reasons including quranic verses, prophet muhammad’s sayings, and actions of the infallible imams. most scholars of the islamic jurisprudential schools have issued fatwas confirming this form of taxation.