تحلیلی بر انتقال بناها و اموال؛ موضوع اصل 83 قانون اساسی

تبیین چارچوب انتقال بناها و اموال دولتی در قالب اصل 83 قانون اساسی ایران، تابع شرایط و ضوابط ویژه‌ای از جمله اصل عدم انتقال ابتدایی بناها و اموال دولتی مشمول نفایس ملی، تصویب مجلس شورای اسلامی و اصل عدم انتقال مطلق نفایس ملی منحصربه‌فرد است. در این خصوص می‌توان گفت تفکر حاکم بر اصل یادشده به‌نوعی با مبانی و ارزش‌های هویتی، فرهنگی، هنری، قومی، اقتصادی و اجتماعی پیوند خورده است، ازاین‌رو استثنائات و سختگیری‌های قانونگذار اساسی را در اصل یادشده موجه می‌سازد. با وجود این نبود قانون عادی در این خصوص و عدم تعریف ویژه‌ای از بناها و اموال دولتی به‌ویژه شاخصه نفیسه ملی و همچنین منحصربه‌فردیت، مسئله انتقال بناها و اموال دولتی را به نظر در چارچوبی نامشخص و چالش‌برانگیز قرار می‌دهد. از بعدی دیگر، یکی از امتیازهای حقوق عمومی که به دولت و دستگاه‌های دولتی واگذار شده است، اختیار سلب مالکیت به نفع عموم و تبدیل آن به اموال دولتی است. در این خصوص سلب مالکیت زمانی معنا پیدا می‌کند که میان نیازهای عمومی و منافع اشخاص، تعارض ایجاد شود و عملیاتی اداری است. ازاین‌رو در نوشتار حاضر با توجه و تاکید بر اصل 83 قانون اساسی، در پی تبیین شرایط و ضوابط انتقال بناها و اموال دولتی در نظام حقوقی ایران هستیم.

Transfer of State Buildings and Property: An Analysis of Article 83 of [the Iranian] Constitution

Under Article 83 of the Iranian Constitution, the transfer of governmental buildings and properties is subject to special conditions and regulations such as: the principle of nontransferability of government buildings and properties including national treasures as well as the absolute nontransferability of “unique national treasures”. It can be argued that the idea underpinning the said principles is linked to the cultural, economic, and moral values of Iran. As such, the rather stringent approach of the constitutional legislator in Article 83 seems reasonable. Nonetheless, lack of a clear definition of governmental buildings and structures, specially the socalled “unique national treasures”, puts the issue of transferring such buildings and structures in a vague frame and makes it quite challenging. The present study, by focusing on Article 83 of the Iranian Constitution, intends to explain the rules on transfer of government buildings and properties in the Iranian legal system.