سنجش قضاوت جمعی؛ نظریۀ انتخاب عمومی و اخلاق قضایی در ساختار و عملکرد دیوان عدالت اداری

نظریۀ انتخاب عمومی، مطالعۀ سیاست بر پایۀ اصول اقتصادی است. امروزه کاربرد این نظریه در مباحثی همچون رفتار قضایی که با مقبولیت وسیعی در حوزۀ نظم مواجه شده، گسترش یافته است. نتایج تحقیقات نشان داده است که طرح نظریۀ انتخاب عمومی در قضاوت،  نوعی وابستگی بین نفع شخصی قضایی و تاثیرات آن در نتایج دعوا را عملاً اثبات کرده است. اطالۀ دادرسی، دشواری توافق بین قضات، نابرابری و ناهمگونی قضات، تردید در صدور رای و اثرگذاری قاضی مافوق بر رای قضات دیگر، از معایب قضاوت جمعی است که در پرتو ساختار و عملکرد هیات عمومی و هیات‌های تخصصی دیوان عدالت اداری واکاوی شده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی امکان وجود وابستگی منفعت شخصی قضایی در قضاوت جمعی اداری است که با نگرشی توصیفی تحلیلی به تبیین این رابطه می‌پردازد و اثبات می‌کند که ساختار و عملکرد این هیات‌ها از تاثیر فشارهای متوالی یا وسوسه‌های مادی گروه‌های ذی‌نفع، بروز اخلاق غیرموجه قضایی و مصلحت‌گرایی ناشی از رویه‌های عملی دیوان عدالت اداری مستثنا نیست.

Measuring Collective Judgment: Public Choice Theory and Judicial Ethics in the Structure and Functioning of the Administrative Justice Court

The theory of public choice is the study of politics based on economic principles. Today, the application of this theory has expanded into issues such as judicial behavior. Studies have shown that the concept of public choice theory in judging has practically proved a kind of interdependence between the personal interest of the judges and its effects on the outcome of the lawsuit. The nature of the proceedings, the difficulty of agreement between judges, the inequality of judges, the uncertainty in judgments and the influence of more senior judges on the others, are among the disadvantages of multijudge courts such as the full bench and specialized chambers of the Administrative Justice Court. The purpose of this contribution is to examine the possibility of the existence of personal judicial interests in collective administrative justice. The present study, with a descriptiveanalytic approach, explains this relationship and proves that multijudge panels of the  Administrative Justice Court are not exempt from the constant pressures and subornation of interest groups, the emergence of nonjudicial ethics and the culture of expediency stemming from the practices of the Administrative Justice Court.