رویکرد ایران به قاعده آمره

قاعده آمره در هر نظام حقوقی موجب شکل‌گیری سلسله‌مراتب میان هنجارها و قاعده‌مند ساختن آنها می‌شود. حقوق بین‌الملل تا دهه‌های اخیر هنوز به شکل رسمی به شناسایی این مفهوم بنیادین مبادرت نکرده بود. با این حال، در رویه قضایی، اندیشه‌ها و آموزه‌های حقوقی اندک به این مفهوم اشاره می‌شد. وجود قاعده آمره در حقوق بین‌الملل مستلزم شناسایی و به رسمیت شناخته شدن آن از سوی دولت‌هاست. بنابراین، عملکرد دولت‌ها در این خصوص اهمیت خاصی دارد. برخی دولت‌ها مانند فرانسه هیچ‌گاه با این مفهوم سر سازگاری نداشتند و برخی مانند ایران به‌رغم پذیرش کلی آن در اسناد و مطالعات بین‌المللی، نسبت به سازوکارهای اجباری حل‌وفصل اختلافات ناشی از قواعد آمره و بیان فهرستی از مصادیق قواعد آمره دیدگاه‌های خاص خود را ابراز کرده‌اند. مطالعه سیر رویکرد ایران در خصوص شناسایی مفهوم قاعده آمره و مسائل مرتبط با آن به‌خصوص در طرح مطالعاتی اخیر کمیسیون حقوق بین‌الملل در مورد قاعده آمره موضوع نوشتار حاضر را تشکیل می‌دهد. شناخت عملکرد ایران در این خصوص پایبندی ایران به ارزش‌های جامعه بین‌المللی و شیوه‌های تعامل با آن را نشان می‌دهد.

Iran’s Approach to Jus cogens

Peremptory norms in any legal system lead to the formation of a hierarchy among norms and their regulation. Until recent decades, international law had not formally recognized this fundamental concept. Indeed, there were few references to this concept in case law and legal teachings and theories. The existence of peremptory norms (jus cogens) in international law requires its acceptance and recognition by states. Therefore, the practice of states in this regard is of particular importance. Certain states, such as France, have never agreed with such a concept, and others like Iran, have had their own special views on the compulsory dispute settlement procedures regarding  jus cogens and listing of jus cogens examples. The examination of Iran’s approach to the identification of jus cogens and related issues, particularly in the recent study of the International Law Commission on jus cogens, is the subject of this article. Iran’s practice in this regard, demonstrates its adherence to the values of the international community and ways of interacting with it.