جاسوسی سایبری در حقوق بین‌الملل: مسئلۀ انتساب مسئولیت بین‌المللی به دولت در هاله‌ای از ابهام

سرعت پیشرفت فناوری و ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد فضای سایبر سبب تغییر بسیاری از مفاهیم سنتی حقوق بین‌الملل شده و در مواردی، شکل نگرفتن رژیم‌های هنجاری منسجم، تنها زمینۀ تفسیر جدید از مفاهیم سنتی را فراهم کرده است. جاسوسی سایبری در حقوق بین‌الملل، در زمرۀ مفاهیم نسبتاً جدیدی است که در زمینۀ رژیم حقوقی حاکم بر آن در حقوق بین‌الملل موجود اتفاق نظری در میان نیست. بیم و ابهام در تسری اصول و قواعد حاکم بر جاسوسی در مفهوم کلاسیک به فضای سایبری که اغلب قلمرو اعمال حقوق نرم است، اضافه شده و حقوق بین‌الملل حاکم بر مفهوم جدید را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است، به‌گونه‌ای که از یک‌سو، مشروعیت اقدامات دولت‌ها به نفوذ فراسرزمینی از طریق جاسوسی، همچنان محل تامل است و از سوی دیگر توسل دولت‌ها به ابزار و ادوات مجازی برای پیشبرد نفوذ فراسرزمینی در قلمرو دولت دیگر در فضای سایبر، بر ابهامات موجود دامن زده است. فقدان تعهدات بین‌المللی عرفی و قراردادی خاص در این خصوص، باب اعمال اصول و قواعد عام حقوق بین‌الملل را باز می‌کند. این مقاله درصدد تبیین و تحلیل مفهوم و قلمرو جاسوسی سایبری و مسئولیت بین‌المللی ناشی از این اقدام از منظر دکترین، مواضع و رویه بین‌المللی دولت‌هاست تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که اصول و قواعد حاکم بر اقدامات دولت‌ها در این زمینه چیست.

Cyber Espionage in International Law: Attribution of International Responsibility to States in a State of Uncertainty

The rapid advancement of technology and the unique characteristics of cyberspace have caused change in many of international law’s classic concepts, and in most cases, the lack of coherent customary regimes prepared grounds for new interpretation of classic concepts. Cyber espionage is a relatively new concept in international law, and there is no agreement on legal regime governing it. Ambiguity and fear of extending principles and rules governing espionage in traditional sense, to cyberspace, which is generally the domain of soft law practice, has put international law governing this new concept in a state of uncertainty. Therefore, on one hand, the legitimacy of extraterritorial infiltration acts of States through espionage remains controversial, and on the other hand, the use of virtual instruments by States for advancing their extraterritorial infiltration into cyberspace of other States, has fueled ambiguities. The lack of specific international customary and treaty obligations in this regard paves the way for the application of general principles and rules of international law. This article seeks to elucidate the concept and scope of cyber espionage and the international responsibility arising from it, taking into account, State practice and doctrine, to answer this fundamental question that, which principles and rules of international law govern cyber espionage.