جاسوسی در حقوق بین‌الملل و مسئولیت بین‌المللی دولت در قبال آن

حکومت‌ها همواره به‌منظور حفاظت از امنیت ملی و مقابله با تهدیدات داخلی و بین‌المللی، در پی کسب اطلاعات محرمانه و راهبردی سایر کشور‌ها هستند تا بدین‌وسیله سیاست‌های خود را به‌صورت پنهان، در کشور هدف پیاده کنند. این امر، در بیشتر موارد، سبب ورود خسارت‌های متعدد به کشور قربانی می‌شود. اما سوال این است که آیا جاسوسی از سوی دولت‌ها،‌ می‌تواند برای آنان ایجاد مسئولیت کند یا خیر؟ با عنایت به نبود هیچ مقرره‌ای در حقوق بین‌الملل در خصوص جاسوسی، اختلاف نظرهای بسیاری در خصوص وضعیت حقوقی عمل جاسوسی وجود دارد. پژوهش حاضر ابتدا، جایگاه جاسوسی در حقوق بین‌الملل را روشن می‌سازد و سپس اصلی‌ترین عنصر تحقق مسئولیت، یعنی انتساب را ارزیابی می‌کند. در نهایت پس از احراز مسئله انتساب، در بخش پایانی تحقیق، شرایط اقامه دعوا در محاکم و اقدامات جایگزین تجزیه‌وتحلیل می‌شود. یافته‌های تحقیق نشان داد عمل جاسوسی به‌دلیل مغایرت با اصول و قواعد حقوق بین‌الملل فعل متخلفانه بین‌المللی محسوب می‌شود و ارتکاب آن موجب مسئولیت است؛ لیکن با توجه به آنکه معمولاً امکان طرح دعوای حقوقی در محاکم بین‌المللی وجود ندارد، توسل به شیوه‌های سیاسی و اقدام متقابل، موثرترین راهکار توصیه‌شده در پرونده‌های جاسوسی است.

Espionage in International Law and State Responsibility

Governments have always sought to obtain the secret and strategic intelligence of other countries in order to protect national security and respond to domestic and international threats, thereby applying their covert policies in the target country. This, in most cases, inflicts numerous injuries on the victim country. But the question is, can espionage make the government responsible for that act? Given the absence of any regulations in international law on espionage, there is a strong disagreement over the legal status of espionage. The present study first elucidates the position of espionage in international law and then assesses the attribution of espionage to the responsible State. Finally, the terms of the international courts’ proceedings and alternative measures are analyzed. Research results show that espionage is a wrongful international act because of its incompatibility with the principles of international law, but it is not usually possible to take legal action in international courts. The best solution is to use political ways and countermeasures in espionage cases.