قضیه مارشال؛ همسازی عمیقِ «نمود» و «بود» بین‌المللی

متعاقب ثبت دادخواست‌های جزایر مارشال در 24 آوریل 2014 علیه سه دولت بریتانیا، هند و پاکستان در دفتر دیوان با ادعای عدم اجرای تعهداتشان به موجب ماده 6 معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و حقوق عرفی، رای صلاحیتی دیوان پس از استماع ادله کتبی و شفاهی طرفین در 5 اکتبر 2016 صادر شد. با آنکه این نخستین قضیه‌ای بود که به‌طور خاص امکان ارزیابی مفهوم دقیق تعهدات مطرح‌شده در این ماده و وضعیت عرفی آنها را فراهم می‌آورد، با رای دیوان دائر بر نبود اختلاف حقوقیِ بالفعل و قابلِ رسیدگیِ قضایی میان طرفین، وارد مرحله رسیدگی ماهوی نشد. مقاله حاضر توجیه‌پذیری و مستدل بودن این تصمیم را با دو روش منطقی و جامعه‌شناختی بررسی می‌کند. به باور نگارندگان، دیوان با مقرر داشتن معیار جدید و بی‌سابقه‌‌ای که آستانه بالای «اطلاع» از وجود اختلاف در زمان ثبت دادخواست را بسان امری حکمی برای احراز وجود آن ضروری برمی‌شمرد، فرصتی طلایی برای تبیین تعهدات کشورهای دارنده سلاح‌های هسته‌ای، تبیین حدود و ثغور مفهوم جامعه بین‌المللی در کل و نیز توسعه و تحول آن را از دست داد و با پنهان شدن زیر حجاب «فرمالیزم خشک قضایی» دگربار از نفوذ بنیادین و بردوام منطق قدرت بر حقوق بین‌الملل پرده برداشت.

Marshall’s Case; the Deep Harmony of International Phenomenon and Nomemon

Following the applications filed by the Republic of the Marshall Islands on 24 April 2014, in the International Court of Justice instituting proceedings against the United Kingdom, India, and Pakistan, with a claim that they did not fulfill their international obligations under Article 6 of Nuclear NonProliferation Treaty and its corresponding customary international law obligations, the Court’s judgement on jurisdiction was issued on 5 October 2016. Despite the fact that this case was the first time that the court could specifically assess the precise meaning of the obligations raised in article 6 and their customary status, it did not enter into the merits with the Court’s judgement on the absence of a legal justiciable dispute between the parties. This article surveys the reasonableness and justification of this decision by two logical and sociological methodologies. According to the authors, the Court, by prescribing a new, formal and unprecedented criterion that requires the “notice” of the existence of a dispute at the time of filing an application, loosed a golden opportunity to international law development through clarifying the obligations of nuclearweapon States and crystallizing the scope of the concept of international community as a whole. Hiding behind the veil of “judicial formalism”, the court seems again revealed the fundamental and continuance influence of the logic of power on international law.