ارزیابی اصول «حق دفاع» و «علنی بودن» دادرسی مالیاتی در نظام حقوقی ایران و انگلیس

«حق دفاع» و «علنی بودنِ» دادرسی مالیاتی از جمله حقوق مهم شهروندان در دادرسی مالیاتی است. در حقوق انگلیس با الهام از ایده‌های دیرینۀ «انصاف آیینی» و «عدالت طبیعی» ابتدائاً رعایت این حق‌ها در کنار سایر اصول دادرسی منصفانه، مختص موضوعات مدنی و کیفری بود. با توسعۀ رویکردهای حقوق بشری و تلاش قضات به‌ویژه از قرن نوزدهم، رعایت این معیارها در رسیدگی‌های اداری و از جمله مراجع مالیاتی به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شد؛ حق دفاع با همۀ شاخصه‌های آن در مقررات دیوان‌های مالیاتی گنجانده شده و در دادرسی‌های مالیاتی اصل بر علنی بودن است. در حقوق ایران شاخصه‌های حق دفاع با نقایص شایان توجهی روبه‌روست و برخی از آنها اساساً شناسایی نشده است. در خصوص علنی بودن نیز، در دادرسی هیات‌های حل اختلاف مالیاتی و شورای عالی مالیاتی، ذکری از امکان علنی بودنِ رسیدگی به میان نیامده و در خصوص نظارت شکلی بر رسیدگی‌های مالیاتی توسط دیوان عدالت اداری رویۀ عملی، غیرعلنی بودن دادرسی‌هاست؛ کمبودهای موجود، نقص اساسی و شایان توجهی در منصفانه بودن دادرسی‌های مالیاتی ایران است و ضرورت دارد تا قانونگذار در زمینۀ شناسایی و درج تمام شاخصه‌های حق دفاع و علنی بودن دادرسی‌های مالیاتی چاره‌ای بیندیشد.

Evaluation Principles of "Right to defense" and "openness" of tax trial in the legal system of Iran and UK

"Right to defense “and "Openness” are important rights of citizens at the tax trial. In the British legal system inspired by old ideas “Procedural fairness" and "natural justice" primarily observation of these rights with other concepts and principles of a fair trial, was devoted to civil and criminal matters. with development of human rights approach and efforts of judges, particularly from the nineteenth century onwards, has become an undeniable necessity, observation of these criteria in administrative proceedings, including the tax authorities. Right to defense incorporated in regulation of tax tribunals an in the tax trials with all component and principle is openness. In the Iranian legal system, elements of right to defense have faults significant and some of them don’t recognition for taxpayers. About openness not mention in Tax dispute resolution commission trails and supreme council tax as authorities of special administrative trial, too and about procedural review on tax trials by administrative court of justice procedure is closed. Shortcomings in Iran legal system is basic defect about fairness of tax trials and it is essential to legislature think of about recognition and incorporated whole components of right to defense and openness in tax trials.