بررسی حقوقی نقش مالیات بر توسعۀ سیاسی و دموکراسی

توسعۀ سیاسی و به دنبال آن دموکراسی از جمله مفاهیمی‌اند که با وجود داشتن زمینۀ سیاسی، پیوند و ارتباط جدی با دانش حقوق دارند. بنابراین، می‌توان گفت پایه و اساس دموکراسی، همان پایه و اساس حکومت قانون با رویکرد ماهوی و تضمین حقوق شهروندی به‌وسیلۀ ابزارهای قانونی است. نگاهی به تاریخ تکوین حکومت‌های دموکراتیک نشان می‌دهد که قانون‌مندشدن اخذ‌‌ مالیات و محل مصرف آن از طریق رضایت عمومی، عامل اصلی در گذار به دموکراسی بوده است. توجه دولت‌های دموکراتیک به مالیات صرفاً ایجادکنندۀ حق نظارت و به پاسخ طلبیدن نظام سیاسی نیست، بلکه فراتر از آن نشانی از وجود ترتیبات قانونی است که چنین روندی را موجب می‌شود. دموکراسی‌ها علاوه بر نیاز مالی به مالیات برای گذران امور جاری حکمرانی، به سبب تعهدات رفاهی که بر عهده می‌گیرند، نیاز بسیاری به مالیات دارند. سوال اصلی این پژوهش این است که آیا مالیات را می‌توان ابزاری برای تحقق دموکراسی و توسعۀ سیاسی محسوب کرد؟ بررسی‌ها و نتایج این پژوهش نشان داد که صرف اخذ مالیات و اتکای کامل بر درآمدهای مالیاتی، نه‌تنها نشانۀ توسعۀ سیاسی و دموکراتیک‌بودن یا گذار به دموکراسی نیست، بلکه کیفیت دریافت مالیات و شیوۀ مصرف آن می‌تواند در بهبود شاخص‌های دموکراتیک موثر واقع شود. روش پژوهش ما از نوع تحلیلیتوصیفی و مبتنی بر مطالعات میان‌رشته‌ای است. داده‌های پژوهش به شیوۀ کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده‌اند.