جایگاه سیاست جنایی مشارکتی واکنشی در مرحله تعقیب کیفری در حقوق ایران

سیاست جنایی مشارکتی که بیانگر نقش و جایگاه مردم و نهادهای اجتماعی و غیردولتی در فرایند کیفری است، به دو گونۀ کنشی (پیشگیرانه یا فعال) و واکنشی (پاسخگو یا منفعل) قابل تقسیم است. هدف اصلی سیاست جنایی مشارکتی کنشی یا اولیه، پیشگیری از ارتکاب جرم یا کاهش آن از طریق فرهنگ سازی در رفتارهای اجتماعی است که به آن پیشگیری اجتماعی نیز گفته می شود و بیانگر نقش مردم در کاهش ارتکاب جرم است. هدف سیاست جنایی مشارکتی واکنشی یا ثانویه، دخالت دادن مردم و نهادهای غیردولتی در فرایند کیفری، پس از وقوع جرم است. در این رویکرد، دیگر نهاد عدالت کیفری، تنها مرجع پاسخگویی و حل اختلاف نیست، بلکه از ظرفیت نهادهای مردمی و جامعوی نیز در این زمینه استمداد می­شود. با مشارکت مردم در فرایند کیفری، شاهد احترام به ارادۀ مردم خواهیم بود که نتیجۀ آن افزایش اعتماد عمومی به دستگاه عدالت کیفری و کاهش ارتکاب جرم است. در این نوشتار، هدف اصلی بررسی نقش مردم و نهادهای اجتماعی در مرحلۀ تعقیب کیفری است که در سه گفتار شروع به تعقیب کیفری، حل‌وفصل اختلاف و اجرای قراردادهای کیفری (با محوریت قانون آیین دادرسی کیفری جدید مصوب 4/12/92) مورد بحث قرار می‌گیرد.

The Situation of Reflexive Participatory Criminal Policy in Penal Prosecution Process in Iranian Law

The Participatory Criminal Policy which shows role and situation of people and social and nonstate organizations in penal prosecution divides in two types: Active (pragmatic or precautionary) and Reflexive (responder or passive). The main goal of The Active or primitive Participatory Criminal Policy is to prevent committing of crime or decreasing it through upbringing the social behaviors which is called social prevention and shows people's role in decreasing of crime. The goal of Reflexive or second Participatory Criminal Policy is participation of people and social and nonstate organizations in penal prosecution after the commitment of crime. In this view, the penal justice institution is no longer just a replier reference for resolution of discrepancy, but also it will be used the people and social organizations capacity in this matter. With people's participation in criminal prosecution process we will see respectability of the people's volition which results enhancement of public trust to the penal justice institution and decreasing of crime. In this article, the main goal is to study the role of people and social and nonstate organizations in penal prosecution which will be in three sections: beginning the penal prosecution, resolution of discrepancy and implement of penal contracts based on the new Criminal Procedure Code approved on February 23rd of 2014.