اجرای علنی مجازات؛ توجیهات و تبعات

نحوۀ اجرای مجازات‌ از مسائل مهم و چالش‌برانگیز حقوق کیفری است. بازدارندگی به‌عنوان یکی از اهداف اساسی اجرای مجازات‌ بعضی از مجریان عدالت کیفری را بر آن داشته است تا چنین هدفی را از راه اجرای علنی مجازات‌ دنبال کنند. در فقه جزایی اسلام و به‌تبع آن در نظام حقوقی ایران هم، چنین تمایلی جود دارد. برای توجیه فقهی این تمایل، به قرآن و سنت استناد شده است. به‌نظر می‌رسد آیات و روایات مورد استناد، دلالتی بر وجوب یا حتی استحباب فراخوان عمومی برای تماشای تحمیل درد و رنج مجازات به محکومان ندارند. مقصود از آنچه در بعضی از آیات در خصوص حضور چند نفر محدود هنگام اجرای حد آمده است، تاکید بر حتمیت اجرای حد، بعد از اثبات دارد. روایات وارده دربارۀ آثار مثبت اقامۀ حد نیز دلالت مستقیم یا حتی غیرمستقیمی بر اجرای علنی به معنای دعوت از عموم برای مشاهدۀ چگونگی اجرای مجازات ندارند. اجرای علنی مجازات‌ به شیوۀ امروزی، با اصل اوّلی و شرعی اجرای غیرعلنی مجازات‌ و قواعد مهمی مثل وجوب حفظ حیثیت افراد، ممنوعیت مجازات مضاعف، حرمت تنفیر و حرمت وهن دین نیز ممکن است در تعارض باشد. از سویی دیگر پژوهش‌های انجام‌گرفته در برخی کشورها در‌بارۀ مجازات‌ اعدام و چگونگی اجرای آن – به‌عنوان شدیدترین مجازاتی که می‌تواند در ملا عام انجام گیرد، بازدارندگی و سودمندی آن را به اثبات نرسانده است. به‌نظر می­رسد عدم تلقی صحیح از سیاست‌های بازدارنده از سویی و رویکردهای مبتنی بر سزاگرایی، ابزارگرایی و عوام‌گرایی کیفری از سوی دیگر، مجریان عدالت کیفری را به سمت اجرای علنی مجازات‌ها در راستای تحقق اهداف سازمانی و نهادی سوق داده باشد.

Public Implementation of Punishment; Justifications and fallouts

One of the important and challenging issues in the criminal law is the manner of punishments implementation. Deterrence as one of the main objectives of the criminal sanctions enforcement has prompted some criminal law operators to pursue this goal through the public execution of punishments. In the Islamic penal jurisprudence and consequently in the Iranian legal system, there is such a tendency. To jurisprudential justify of this tendency, the Qur'an and Sunnah is referred. It seems that Quran and hadiths, implying no obligation or recommendation to public invitation to watch the suffering inflicted punishment to the convicts. The purpose of what some of the Quranic verses on the presence of several people when implementation of Hudood (Islamic Prescribed Punishment), emphasizing the certainty enforcement of punishments, after proofing. The Hadiths about positive effect of execution of Hudood don’t indicate directly or indirectly, the public implementation of Hudood, that’s to say invitation of people to watch that openly. The public execution of penalties in contemporary methods may be in conflict with the primary and religious principle of unpublic execution of punishment and with important rules such as protection of people’s honor; prohibition of double pain, prohibition of making religionhate and prohibition of weakening of religion. On the other hand studies in some countries on the death penalty and how to execute it as the most severe punishment that can be done in public, has not proved its deterrence and usefulness. On the one hand it seems that the lack of a correct conception of deterrent policies and on the other hand retribution, penal Instrumentalism and populism lead enforcement of criminal justice to public implementation of punishments in line with organizational and institutional goals.