‎ ‎بزه‌ دیدگی نیابتی و راهبردهای مقابله با آن در نظام کیفری ایران

مراد از بزه‌ دیده نیابتی هر فردی است که در اثر مشاهده، شنیدن و یا رسانه‌ای شدن اخبار جرم به‌نوعی دچار آسیب روحی، روانی و سایر آسیب‌هایی می‌شود که زندگی چنین شخصی را تحت تاثیر خود قرارمی‌دهد. تا به امروز همواره صحبت از بزه‌دیدگان مستقیم جرائم و راهبردهای حمایتی-تقنینی از آنان در قوانین بوده است. غافل از آنکه بزه‌دیدگان نیابتی نیز نیازمند توجه از سوی نهادهای مختلف و نظام عدالت کیفری هستند؛ چراکه این نوع بزه‌دیدگی همانند بزه‌دیدگی مستقیم با آثار منفی همراه است که بی‌توجهی به آنان و عدم تلاش برای کاهش آثار منفی این نوع بزه‌دیدگی به ضرر نظام کیفری خواهد بود. مقاله حاضر به‌ دنبال پاسخگویی به این پرسش است که چگونه می‌توان همانند بزه‌دیدگان مستقیم زمینه حمایت همه‌جانبه را از بزه‌دیدگان نیابتی در نظام کیفری ایران فراهم کرد؟ پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع و اهداف موردنظر از حیث نوع، کیفی و از نظر روش، توصیفی و تحلیلی است. نتایج نشان می‌دهد تا به امروز بزه‌دیدگی نیابتی در نظام کیفری ایران به‌درستی مورد توجه قرار نگرفته است. به‌منظور برطرف کردن خلاهای‌ موجود در زمینه حمایت از بزه‌دیدگان نیابتی و تلاش برای به حداقل رساندن خطرات و عوارض این مهم، با راهکارهای جرم شناسانه اعم از درمانی-حمایتی و پیشگیرانه و همچنین راهکار حقوقی، یعنی تصویب قانون می‌توان اقدام کرد. همچنین تلاش‌های فردی و اجتماعی مختلف و نیز تلاش نظام عدالت کیفری باید نه‌تنها افرادی را که شخصاً قربانی می‌شوند، بلکه کسانی را که شاهد قربانی شدن در جوامع خود هستند، نیز هدف قرار دهد. برای افرادی که قربانی شدن را به‌صورت نیابتی تجربه‌می‌کنند، کمک به ایجاد شبکه‌های حمایت اجتماعی مثبت و افزایش عزت‌نفس ممکن است از بزهکاری به‌طور کلی و بزهکاری خشونت‌آمیز به‌طور خاص جلوگیری کند و هم‌چنین خطر سایر پیامدهای ‌منفی را کاهش دهد.

vicarious victimization and its reduction strategies in iran’s ‎criminal system

vicarious victim refers to any person who, as a result of seeing, hearing, or being exposed to the news of a crime, suffers mental, psychological, and other injuries that affect the life of such a person. until today, there has always been talk about the direct victims of crimes and legal protection strategies for them in the laws. unaware that vicarious victims also need attention from various institutions and the criminal justice system; because this type of victimization, like direct victimization, is associated with negative effects, and neglecting them and not trying to reduce the negative effects of this type of victimization will be detrimental to the penal system.this article seeks to answer the question of how to provide comprehensive support to vicarious victims in iran’s criminal system, just like direct victims. according to the nature of the subject and the desired goals, the present research is qualitative in terms of type and descriptive and analytical in terms of method.the results show that vicarious victimization has not been properly considered in iran’s criminal system. in order to eliminate the existing gaps in the field of protection of vicarious victims and to try to minimize the risks and complications of this matter, criminological solutions, both therapeutic-supportive and preventive, as well as legal solutions, i.e., passing the law, can be used. also, various individual and social efforts as well as the efforts of the criminal justice system should target not only the people who are personally victimized, but also those who witness being victimized in their communities. for individuals who experience victimization vicariously, helping to build positive social support networks and enhancing self-esteem may prevent delinquency in general and violent delinquency in particular, as well as reduce the risk of other negative outcomes.