جهل موضوعی و مسئولیت کیفری از نگاه اخلاق فضیلت

یکی از نظریه‌های مهم اخلاقی که در دهه‌های اخیر مورد توجه حقوقدانان کیفری نیز قرار گرفته، نظریه اخلاق فضیلت است. این نظریه بر ویژگی های اخلاقی، انگیزه فاعل از اعمال ارتکابی با ارجاع به شخصیت او و بررسی پشیمانی به‌عنوان مولفه بازنگری رفتار از سوی فاعل، تاکید دارد. این نظریه اخلاقی افقی نوین و متفاوت برای کاوش مبناهای سرزنش‌پذیریِ اعمال ناشی از جهل موضوعی می‌گشاید که برای واکنش به فاعلان جاهل عادلانه‌تر به‌نظر می‌رسد.مقاله حاضر بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی، ملاکی برای نحوه مواجهه قانونگذار با این دسته از کنشگران با در نظر گرفتن مولفه پشیمانی و رذیلت‌های مربوط به شخصیت، ارائه دهد.بر اساس یافته‌های این پژوهش، اعمال ناشی از جهل به جزئیات، غیرعمدی است. بنابراین، فاعل جاهل در حالت عدم تقصیر چنانچه ابراز پشیمانی کند، بخشوده خواهد شد. اما اگر از ارتکاب عمل خود پشیمان نباشد، با اینکه در برابر جهل و عمل ناشی از آن سزاوار سرزنش نیست؛ موضوع واکنش‌هایی همچون خشم و آزردگی خواهد بود که در سطح حقوقی ممکن است در قالب اقدامات تامینی و تربیتی جلوه‌گر شود. درصورتی‌که جهل فاعل از روی تقصیر باشد، صرفاً به اعتبار جهلش مسئول خواهد بود و سرزنش به اعتبار اعمال ناشی از چنین جهلی با مبانی اخلاقی موجه نیست، با این حال با توجه به اینکه در مسئولیت کیفری بر خلاف مسئولیت اخلاقی صِرف، ملاحظات اجتماعی در مقایسه با حالت‌های ذهنی بیشتر مدنظر قرار می‌گیرد، چنین رفتارهایی ممکن است به لحاظ کیفری مسئولیت‌آور باشد؛ به‌ویژه اگر فاعل از ارتکاب جرم پشیمان نباشد.

factual ignorance and criminal responsibility according to virtue ethics theory

the virtue ethics theory emphasizes various factors such as moral traits and the role of motives in the actions of a moral agent, which are assessed based on the agent’s character and analysis of his regret. this theory offers a distinct interpretation of ignorance and introduces a novel perspective on the criteria for assigning blame to behaviors stemming from ignorance. consequently, this theory suggests the appropriate treatment of individuals who act out of ignorance. employing a descriptive-analytical approach, this article seeks to ascertain the appropriate response to individuals who act out of ignorance and examines the role of regret and vices of character in determining criminal responsibility from the standpoint of virtue ethics.based on the research findings, actions resulting from ignorance of particulars are deemed involuntary. when an ignorant individual is not responsible for his ignorance and regrets his inappropriate behavior, he cannot be held criminally responsible. however, if the individual lacks remorse despite his ignorance, he may not be culpable for his lack of knowledge but may still incur anger and resentment. legally, this resentment can manifest in the form of security measures. when an individual is responsible for his ignorance, he can be blamed for his lack of knowledge, although the actions resulting from his ignorance are not morally blameworthy. nevertheless, given the significance of social considerations in criminal responsibility, these actions may be subject to reproach based on the requirements of criminal justice, particularly if the individual does not express regret for committing the crime.