ضابطه وحدت یا تعدد زیان های بدنی؛ تلاشی برای بازگشت به قواعد عمومی مسوولیت مدنی

هنگامی که آسیب‌های متعددی به بدن شخصی واحد وارد می‌شود، برای نمونه، بر اثر یک ضربه هم گوش فرد از بین می‌رود و هم قدرت شنوایی او، این مسئله مهم مطرح می‌شود که آیا در این فرض زیان‌دیده باید به یک غرامت اکتفا کند یا آنکه می‌تواند بابت هر زیان، غرامت جداگانه بگیرد؟ در فقه، در کنار اصل پذیرش عدم تداخل دیات، چهار دیدگاه در این باره وجود دارد: برخی میان زیان‌های طولی و عرضی تفکیک  قائل می‌شوند؛ برخی دیگر به هم‌مکانی یا عدم هم‌مکانی اعضای آسیب‌دیده توجه می‌کنند؛ گروهی دیگر به وابستگی اعضای آسیب‌دیده به یکدیگر نظر دارند و در نهایت، عده‌ای میان تعداد ضربه‌ها فرق می‌گذارند. به‌نظر می‌رسد با توجه به اصل لزوم جبران کامل خسارات، بهتر این باشد که به زیان‌دیده حق داد بابت هر زیانی ادعای خسارت جداگانه‌ای طرح کند، مگر آنکه با اعمال قواعد عمومی مسئولیت مدنی مشخص شود که زیان‌های وارده، با وجود تعدد ظاهری، عرفاً یک زیان شمرده می‌شوند. در قانون مجازات اسلامی پیشین و کنونی در برابر مسئله مورد بحث، رویکرد واحدی اتخاذ نشده، بلکه در مصادیق مختلف، بسته به نوع اعضا و منافع آسیب‌دیده، احکام مختلفی وضع شده است، البته در قانون مجازات اسلامی 1392 در گامی مثبت، اصل بر عدم تداخل دیات و امکان مطالبه همه زیان‌ها گذاشته شد، دیدگاهی قابل تایید که در جهت تحکیم موقعیت اصل جبران کامل خسارات قابل تفسیر است.

The criterion of determination of unity or plurality of the body injuries; an attempt to go back to civil liability regulations

Sometimes, different injuries happen to one person. For instance, as the result of a battery, both the ear and the sense of hearing of the injured person are damaged. The question is whether, in this case, the injured party is able to claim compensation for one or multiple damages. While in Islamic jurisprudence (Feqh), it is generally believed that each injury results in a separate blood money (not cumul principle), four theories exist in this respect; in one theory, injuries which are alongside with each other are treated differently from those which do not have this qualification. One theory takes the place of various injuries into consideration. One, focuses on the relation and dependency of the injured parts and finally, one differentiates between injuries occurred by one or multiple hits. Considering the principle of full compensation, it seems that the plaintiff is liable to seek compensation for each injury unless according to civil liability regulations, they are counted as one. The current penal code accepts the not cumul, which reinforces the full compensation principle. However, claiming one or multiple blood money depends on the judgment of civil liability’s general rules and existent theories are only presumptions.