چالش‌هایِ فرارویِ نظامِ نیمه‌آزادی در ایران

نظامِ نیمه‌آزادی از نوآوری‌های قانون مجازات اسلامی 1392 است که به پیروی از دگرگونی‌های علوم جنایی در کشورهای غربی و در پاسخ به کاستی‌های مجازات حبس به نظام کیفری کشورمان راه یافته است. در این نهاد کیفری، فرد محکوم اوقاتی از محکومیت خود را با هدف شتاب‌بخشی به روندهای بازپروری و اصلاح و نیز کاستن از پیامدهای ناگوار تحمل مجازات حبس، در خارج از محیط آسیب‌زای زندان سپری می‌کند. این نهاد کیفری همانند دیگر نهادهای کیفری هرچند سودمند وارداتی، با وجود همه پیامدهای سازنده خود با چالش‌هایی همراه است. چالش‌های حقوقی (فقدان رویه قضایی، ابهام در ضمانت اجرا، مرجع صادرکننده، لزوم یا عدم لزوم درخواستِ آن از سوی محکوم‌علیه، مرجع صادرکننده، پیوند آن با نهادهای کیفری دیگر، چیرگی حبس‌گرایی نظام کیفری، باورمندی کمتر به نهادهای ارفاقی کیفری و نیز استثنا کردن برخی از جرائم از شمول این نهاد کیفری) و فراحقوقی که به دو دسته جرم‌شناختی (چالش مربوط به کارکردهای متعارف نظام عدالت کیفری و چالش‌های پس از آزادی از زندان در نظام نیمه‌آزادی) و نیز اجرایی (کمبود نیروی انسانی کارامد و باورمند و حبس‌گرایی دادرسان) تقسیم می‌شود، از این حیث سزاوار یادآوری هستند. این پژوهش که با روش توصیفی و با بهره‌گیری از منابع دسته اول پژوهشی نگاشته شده، درصدد است مهم‌ترین چالش‌های پیش‌گفته را شناسایی و راهکارهای مناسبی را در برابر آنها به دست‌اندرکاران نظام عدالت کیفری ایران پیشنهاد کند.

Challenges to The semiliberty system in Iran

The semiliberal system is one of the innovations of the Islamic Penal Code of 1392, which has followed the changes in the criminal sciences in Western countries and in response to the shortcomings of imprisonment, has been incorporated into our country’s criminal system. In this criminal institution, the convict spends some of his / her sentence period outside the prison’s harmful environment with the aim of accelerating the process of rehabilitation and correction, as well as reducing the adverse consequences of imprisonment. This penal institution, like other penal beneficial although imported institutions, faces challenges despite all its constructive consequences. Legal challenges (lack of judicial procedure, ambiguity in enforcement, issuing authority, necessity or nonnecessity of request by the convicted person, its connection with other penal institutions, dominance of criminal system imprisonment, less credibility to the criminal arbitrary institutions and also exclusion of some crimes from the scope of this criminal institution) and the extrajudicial that is divided into two categories of criminology (the challenge of the conventional functions of the criminal justice system and the postrelease challenges of imprisonment in the semiliberal system) as well as the executive aspects(lack of efficient and credible manpower and tending to the imprisonment of judges) are of high importance. This research, using a descriptive analytical method, seeks to identify the most important challenges and offer appropriate solutions to them to the officials of the Iranian criminal justice system.