واکاوی رویکردهای تفسیری امام جواد(ع) بر پایه روش تحلیل گفتمان

چکیده:گفتمان‌ها که در بستر جریان‌ها و بافت‌های موقعیتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ارتباطی شکل می‌گیرند، در هر زمانی می‌توانند تاثیر بسیاری در رویکرد مفسران در تفسیر قرآن کریم داشته باشند. در این میان عصر زندگی امام جواد(ع) که دوران شیوع مناظرات علمی و کلامی بین ادیان گوناگون و طرح شبهات و سوال‌های کلامی مذاهب و فرق گوناگون بوده، تاثیر قابل توجهی بر رویکرد‌های‏ تفسیری آن حضرت در تفسیر قرآن داشته است. این مقاله که با تکیه روش تحلیل گفتمان سامان یافته است ما را با رویکردهای تفسیری حاکم بر روزگار امام جواد(ع) و موارد بهره‌گیری از ظرفیت قرآن در مواجهه با گفتمان‌های‏ علمی عصری آشنا می‏ کند. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که عصر اختلافات و شبهات، ظهور و قدرت گیری مکاتب گوناگون، نهضت ترجمه، سازمان وکالت و گسترش فعالیت شیعیان، شرکت در مناظرات دربار، تبیین گفتمان امامت اضلاع گفتمانی دوران امامت امام جواد(ع) را رقم زده است. از سوی دیگر رویکرد فقهی، رویکرد کلامی، رویکرد روایی، رویکرد عقلی، رویکرد تاویلی و باطنی، و رویکرد قرآنی در نقد روایات موضوعه مهم ترین رویکردهای تفسیری امام جواد(ع) بر پایه تحلیل گفتمان است که این رویکردها در رویارویی حضرت با گفتمان‌های‏ علمی عصر خویش اتخاذ شده است.