بررسی تغییرات انتخاب نام رضا در ایران (1389-1340)

چکیده:این پژوهش با هدف بررسی روند تغییرات رویکرد به انتخاب نام رضا در طی 50 ساله‌ی اخیر (1389-1340) در ایران بر مبنای آمار منتشره توسط سازمان ثبت احوال کشور صورت گرفته است. دیدگاه بوردیو درباره ذایقه به عنوان چارچوب نظری پژوهش انتخاب گردیده است. بر اساس این دیدگاه، هر رفتار و نگرشی با توجه به ماهیت اجتماعی آن، ذیل مفهوم ذایقه قابل تبیین و ردیابی است، بنابراین، نام‌گزینی نیز با توجه به این ویژگی، تحت سیطره‌ی ذایقه‌های مختلف اجتماعی، در برهه‌های مختلف تاریخی و بسترهای متفاوت فرهنگی قرار داشته و با تغییر ذایقه، دچار تغییر و تحول می‌شود. با لحاظ این رویکرد نظری، در این پژوهش، تلاش گردیده است تبیینی از روند تغییرات نام‌گزینی و برخی دلایل محتمل مورد واکاوی و شناسایی قرار گیرد. با وجود تغییرات متعدد سیاسی و اجتماعی و بالتبع برنامه های فرهنگی رسمی در ایران در طی این پنجاه سال، مشاهده می شود متوسط نسبت انتخاب نام رضا در طی این سال ها حدود 2.4 درصد شده است و انتخاب نام رضا بین رتبه چهارم و چهاردهم برای متولدین پسر، در نوسان بوده است. افزایش رویکرد به انتخاب نام رضا در اوایل دهه پنجاه تا وقوع انقلاب اسلامی، به نوعی نشان‌گر تغییر تفکر و سلیقه مردم و روی‌آوری مشتاقانه‌تر به فرهنگ اسلامی بوده است که در شیون مختلف و از جمله انتخاب نام بروز یافته است. با پیروزی انقلاب اسلامی، علی‌رغم گسترش اندیشه‌ها و آموزه‌های اسلامی در سطح جامعه، سرعت رشد رویکرد به نام رضا کاهش یافته است و ترکیبات حاوی نام رضا ترجیح بیشتری پیدا کرده است. عرضه‌ی منابع فرهنگی متعدد، امکان دسترسی به دامنه اسامی بیشتری را فراهم آورده و از سوی دیگر، تغییرات فرهنگی و ذهنی مردم منجر به تنوع‌طلبی و روی‌آوری به اسامی جدید و در نتیجه کاهش رویکرد به انتخاب نام رضا بوده است.