شاخصه‌های عقلانیت اجتماعی در معارف رضوی

یکی از نعمت‌های منحصر‌به‌فرد خداوند، عقل است. این نعمت در میان انسان‌ها از چنان جایگاهی برخوردار است که بار ارزشی یافته و هیچ‌کس حاضر نیست خود را فاقد این نعمت بداند، بلکه خود را دارای عقل و رفتار و گفتار خود را بر اساس عقلانیت ارزیابی می‌کند. از طرفی، رفتار و گفتار انسان‌ها بسیار متفاوت و متضاد است که نمی‌توان همه آنها را عقلانی دانست. سوال اساسی نوشته پیش‌رو این است که آیا در معارف رضوی شاخصه‌هایی برای عقلانیت اجتماعی وجود دارد که بتوان بر اساس آنها رفتار و گفتار اجتماعی مسلمانان را ارزیابی کرد؟ با بررسی انجام‌گرفته در لغت، متون دینی و ... درباره عقل و عقلانیت و تعریفی که از عقلانیت بر اساس متون دینی ارایه شده است، در معارف رضوی شاخصه‌های ده‌گانه از قبیل: امید داشتن به خیر شخص، در امان بودن از شر او، برجسته کردن تلاش خیر دیگران، برجسته نکردن کار خیر خود، خسته نشدن از تلاش برای مشکل‌گشایی از کار دیگران، خسته نشدن از تلاش علمی و ... در روابط اجتماعی معرفی شده‌اند. نتیجه بررسی حاضر این است که در معارف رضوی نه‌تنها به عقلانیت و عقل بی‌اعتنایی نشده، بلکه عقل و عقلانیت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند که با توجه به هدف خلقت و ضرورت سیر تکاملی انسان‌ـ که باید در این دنیا اتفاق بیفتدـ عقلانیت تعریف خاص دارد و بر اساس همین تعریف در جامعه اسلامی شاخصه‌هایی مطرح است که اعمال این شاخصه‌ها باید با دقت، ظرافت و بدون افراط و تفریط انجام گیرد. مشروح مستندات را باید در متن مقاله جستجو کرد.