حیای پسندیده و ناپسندیده در کلام امام رضا(ع)

آیا حیا همیشه خوب است یا بد؟ حیا در کجا خوب است و باید باحیا بود و در کجا بد است و باید بی‌حیا شد؟ برخی تصور می‌کنند حیا همه جا زیبا، خوب و لازم است و هیچ جا نباید بی‌حیا بود! این تصور غلط در بین برخی از متدینان مطرح است. در این نوشتار، جایگاه حیا و بی‌حیایی و مفهوم و مصادیق آن بر اساس معارف رضوی (ع) تبیین می‌شود. مسیله بنیادین در این بررسی، استنباط پاسخ همین پرسش از احادیث امام رضا(ع) است. روش تحقیق، توصیفی‌ـ‌تحلیلی است که با مطالعات و بررسی و واکاوی در کتاب‌های معتبر حدیثی انجام شده است. هدف، تبیین موضع جامع در ارتباط با موضوع «حیا » است. تامل در احادیث رضوی در مسیله حیا ، حاکی از گستره کاربرد این واژه است. حیا در آن بخش از احادیث رضوی که مرتبط با اخلاق بوده، پهناور و دارای توسعه مفهومی است، ضرورت یا ممنوعیت حیا بستگی به ریشه‌ها، کارکرد و آثار آن دارد. حیایی که ریشه آن ایمان به خدا و دستاورد آن مصونیت از گناه، دوری از وقاحت، دریدگی و پلیدی‌هاست و آنجا که انسان در پرتو ایمان به خدا، جهان را در محضر خدا می‌بیند و بر اساس آگاهی و خشیت الهی، حیا می‌کند و از نافرمانی خدا پاک می‌شود، حیا مقدس، زیبا و مثبت است که آراستگی به آن ضرورت دارد؛ اما حیایی که مبتنی بر جهالت است و اثر آن بازماندن از دانش و رشد اجتماعی و ناتوانی در انجام و رعایت حقوق الهی بوده، زشت و منفی است که باید از آن پیراسته شد.