طرح‌واره‌های تصویری در سروده‌های کودکانۀ آیینی (مطالعۀ موردی: سروده‌های کودکانۀ رضوی)

مبانی معناشناسی شناختی مبتنی بر ساخت مفهومی قراردادی شده ‌است. ساخت‌های معنایی نیز همانند دیگر حوزه‌های معناشناختی، مفاهیم انتزاعی را بازتاب می‌دهند که آدمی بر اساس تجارب خویش به آن‌ها شکل داده ‌است. یکی از رویکردهای معناشناختی، طرح‌وارۀ تصویری است. در این روش، تجربه‌های انسان‌ها از دنیای پیرامون، ساخت‌های مفهومی را در ذهن او می‌آفریند که قابل انتقال بر سطح زبان هستند؛ از این‌رو، تجارب ملموس و تجسم یافته در درون نظام مفهومی، منجر به تولید طرح‌واره‌های تصویری می‌شوند. نوشتار حاضر بر آن است تا برخی از فرایندها و ساخت‌های مفهومی در معنی‌شناسی شناختی را در قالب طرح‌واره‌های تصویری بررسی کند و برای این مقصود، 40 قطعه از سروده‌های کودکانۀ سروده‌های کودکانۀ رضوی را انتخاب کرده‌ است تا نشان دهد که در ادبیات کودکانۀ مذهبی ایران، ساخت‌های مفهومی چگونه به درک حوزه‌های انتزاعی در شعر کودکان کمک می‌کنند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از میان 40 سرودۀ کودکانۀ رضوی، عمده‌ طرح‌واره‌های تصویری از نوع حرکتی است و دلیل آن را نیز می‌توان در مضمون سروده‌ها پیدا کرد؛ زیرا مفاهیمی همچون زیارت و به مقام روحانی رسیدن، نیازمند حرکت، جنبش و فعالیت است. افزون بر این، طرح‌وارۀ حجمی نیز حضور قابل توجّهی در سروده‌های کودکانۀ مذهبی دارد؛ حضور این طرح‌واره هم در راستای بیان دستیابی به مفاهیمی انتزاعی همچون مهربانی، آرامش و رهایی در ظرف مکانی حرم مطهر ائمه (ع)  است. طرح‌وارۀ تصویری قدرتی نیز بعد از طرح‌وارۀ حرکتی و حجمی، جایگاه سوم را در سروده‌های کودکانۀ رضوی به خود اختصاص داده‌ است. این امر نیز به خاطر رویکرد تربیتی و تعلیمی شخصیت ائمه (ع) است که تلاش کرده‌اند موانع دنیای مطلوب و آرمانی را از پیش رو بردارند.

visual design in children’s ritual poems(case study: razavi’s children’s poems)

the foundations of cognitive semantics are based on conventional conceptual construction. semantic constructions, like other semantic fields, reflect abstract concepts that a person has shaped based on his experiences. one of the semantic approaches is visual pictorial design. in this way, human experiences from the surrounding world create conceptual constructions in his mind that can be transferred on the level of language; therefore, tangible and embodied experiences within the conceptual system lead to the production of image schemas. the present article aims to examine some conceptual processes and constructions in cognitive semantics in the form of visual schemas, and for this purpose, the author has chosen 40 pieces of razavi children’s poems to show that in iranian religious children’s literature, how conceptual constructions help to understand abstract fields in children’s poetry. the findings of the research show that among the 40 children’s songs of razavi, the majority of visual design are of movement type, and the reason for that can also be found in the theme of the poems; because concepts such as pilgrimage and attaining spiritual status require movement and activity. in addition, volume design also has a significant presence in children’s religious poems; the presence of this scheme is in line with the expression of achieving abstract concepts such as kindness, peace and liberation in the place of the holy shrine of the imams (as). after the motion and volume plot, the visual plot of power occupies the third place in razavi’s children’s poems. this is also due to the educational approach of imams (as) who have tried to remove the obstacles to a desirable and ideal world.