پدیدارشناسی کنش زیارت امام رضا (ع)؛ مطالعه موردی در زمستان 1398

با رونق‌گرفتن جامعه‌شناسی دین، زیارت نیز به‌عنوان کنشی دینی اجتماعی مورد توجه پژوهشگران علوم اجتماعی قرار گرفته است. در رویکرد پدیدارشناسانه به‌صورت خلاقانه، کنشگران اصل عمل اجتماعی را تجربه می‌کنند و این تجربه زیسته به‌صورت میان ذهنی در آگاهی دیگران نیز پدیدار می‌شود. این پژوهش با هدف پی بردن به آگاهی و فهم تجربه‌ زیسته‌ زائران و نحوه‌ ساخت پدیدار زیارت و درک معنای تجربه‌ زیارت از طریق توجه به اشتراک میان‌ذهنی زائران حرم امام رضا  بر اساس رویکردی پدیدارشناسانه انجام گرفته است. اصلی‌ترین تکنیک مورد استفاده‌ این پژوهش نیز مصاحبه است و موقعیتی فراهم آمده تا زائر دیدگاه خود را درباره‌ دنیای تجربه شده با استفاده از زبان و لغات خاص خود تشریح کند. مصاحبه‌ها بر اساس الگوی مفهومی دینداری شجاعی‌زند با 5 نمونه مرد با تیپ‌های شخصیتی متفاوت انجام گرفته و نتایج ذیل حاصل شد: زیارت دارای ابعاد معرفتی، عاطفی و عملی است. زائران در بعد معرفتی در پی کسب معرفت نسبت به امام و شناخت این حقیقت هستند که امام واسطه‌ای است برای رسیدن به معبود خویش؛ بنابراین به جلب مهربانی امام نسبت به خود توجه دارند. در بعد عاطفی زیارت احساسی از آرامش و خشوع را از طریق انجام فردی و جمعی عبادات در حرم امام رضا (ع) و رعایت هرچه بیشتر اخلاقیات از سوی زائران را در پی دارد. در بعد عملی زائران با انجام آدابی معین و اهتمام در عمل به تکالیف فردی و جمعی، میزان پایبندی و متشرع بودن خود را به نمایش می‌گذارند.

phenomenology of action of imam riḍā’s (pbuh) pilgrimage; a case study in winter 2018

by the development of the sociology of religion, pilgrimage as a social religious activity has also received the attention of social science researchers. in the phenomenological approach creatively, activists experience the principle of social action, and this lived experience emerges in the consciousness of others in an inter-subjective way. this research was conducted with the aim of understanding the knowledge and understanding of the lived experience of pilgrims and how to construct the phenomenon of pilgrimage and understand the meaning of the experience of pilgrimage by paying attention to the inter-subjective sharing of the pilgrims of the shrine of imam riḍā (pbuh) based on a phenomenological approach. the main technique used in this research is the interview, and a situation has been created for the pilgrim to describe his view of the experienced world using his own language and words. interviews were conducted based on the religiosity conceptual model of shojaizand with 5 samples of men with different personality types and the following results were obtained: pilgrimage has cognitive, emotional and practical aspects. pilgrims in the cognitive dimension seek to gain knowledge about the imam and recognize the fact that the imam is a mediator to reach his god; therefore, they pay attention to the imam’s kindness towards them. in the emotional dimension, the pilgrimage brings a sense of peace and humility through individual and collective worship in the shrine of imam riḍā (pbuh) and the observance of morals by the pilgrims as much as possible. in the practical aspect, pilgrims demonstrate their adherence to the law by performing certain rituals and paying attention to individual and collective tasks.