نگاهی به پژوهش‌های حوزه موضوعی امام رضا (ع): مطالعه‌ای علم‌سنجی

هدف پژوهش ترسیم شبکه‌های علمی پژوهش‌های حوزه‌ موضوعی امام رضا (ع) است که  با رویکرد علم‌سنجی و با استفاده از تحلیل هم‌رخدادی واژگان و تکنیک تحلیل شبکه‌ای به  روابط مفهومی آثار پژوهشی شناسایی شده است. برای تحلیل مقاله‌ها، کتاب‌ها و پایان‌نامه‌های این حوزه از نرم‌افزارهای راورماتریس، یو.سی.آی.نت و نت.دراو استفاده شد. جامعه‌ آماری پژوهش را 4372 اثر پژوهشی مرتبط با امام رضا (ع) شامل 2423 کتاب، 1305 مقاله و 644 پایان‌نامه تشکیل داده است. برای ترسیم نقشه‌های هم‌رخدادی از نرم‌افزار راورماتریس استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا (ع)، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، آستان قدس رضوی سازمان‌های فعال در تولید آثار با محوریت موضوعی امام رضا (ع) هستند و عمده‌ آثار را آقایان منتشر کرده‌اند. نویسندگان نخستین کنگره‌ جهانی حضرت رضا (ع)، محمد بن علی ابن بابویه و محسن صادقی از محبوب‌ترین نویسندگان در زمینه موضوعی امام رضا (ع) هستند. انتشارات انصاری، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی و دانشگاه پیام نور با داشتن بیشترین میزان مرکزیت درجه از محبوب‌ترین سازمان‌ها و موسسه‌ها در انتشار آثار هستند. همچنین به ترتیب موضوعات امام، اهل بیت، زائرسرا، و آستان قدس رضوی از محبوب‌ترین موضوعات هستند. ‌نتایج پژوهش حاکی از مشارکت 3814 پدیدآورنده، 1238 دانشگاه یا موسسه در انتشار  12936 اثر است. همکاری کم نهادهای علمی پژوهشی حوزه‌های دینی مثل حوزه‌های علمیه و مشارکت پایین طلاب در تولید و انتشار آثار پژوهشی‌ شایسته توجه جدی است. رشته‌ زبان و ادبیات فارسی بیشترین مشارکت را در تولید آثار درباره‌ امام رضا (ع) دارد.

a look at researches in the subject area of imam riḍā (as); a scientometric study

the aim of the research is to draw the scientific networks of imam riḍā (as) researches, which have been identified with the scientometric approach and by using the co-occurrence analysis of words and the network analysis technique to the conceptual relationships of the research works. to analyze the articles, books and theses in this field, river matrix, ucinet and netdraw software were used. the statistical community of the research has formed 4372 research works related to imam riḍā (as) including 2423 books, 1305 articles and 644 theses. rover matrix software was used to draw co-occurrence maps. the findings showed that imam riḍā (as) international cultural and artistic foundation, āstān quds razavi islamic research foundation and āstān quds razavi are organizations active in producing works with the theme of imam riḍā (as) and most of the works were published by men. the authors of the first world congress of imam riḍā (as), muhammad bin ali ibn babwayh, and mohsen sadeghi are among the most popular writers on the topic of imam riḍā (as). ansari publications, general department of culture and islamic guidance of central province and payam noor university are among the most popular organizations and institutions in publishing works with the highest level of degree centrality. also, topics with the title: imam, ahl al-bayt, pilgrim house, and razavi’s āstān quds are among the most popular topics. the results of the research indicate the participation of 3814 authors, 1238 universities or institutions in the publication of 12936 works. the low cooperation of scientific research institutions of religious fields such as seminaries and the low participation of students in the production and publication of research works needs serious attention. the field of persian language and literature has the most participation in the production of works about imam riḍā (as).