الگوی مواجهه‌ امام رضا(علیه السلام) با کنش‌های متظاهرانه مامون

رویکرد مامون در مواجهه با امام رضا(علیه السلام) در مقایسه با رویکرد خلفای اموی و عباسی قبل و بعد او با امامان معصوم، منحصر به فرد است؛ چراکه او شیوه متظاهرانه‌ای را در پیش گرفت تا جایی که پذیرش حکومت را به ایشان پیشنهاد داد و اصرار زیادی برای قبول امام داشت. هدف از این مقاله، تحلیل مواجهه امام رضا(علیه السلام) با مامون به‌مثابه انسان متظاهر است. از این ‌رو سوال اصلی مقاله دستیابی به الگوی مواجهه امام رضا(علیه السلام) در مواجهه با کنش‌های متظاهرانه مامون است. روش تحقیق، هرمنوتیک متن با رویکرد «استنطاقی و مولف‌محور» است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، کنش‌های امام در مواجهه با تظاهر مامون را می‌توان در قالب کنش‌های «غیریت‌ساز»، «افشاگرانه»، «بصیرت‌افزا» و «مصلحت‌گرا» تحلیل کرد که آخرین نوع کنش امام حاکم بر سه کنش قبلی است. همه کنش‌های امام در دایره «مشیت الهی» انجام می‌شود. روح حاکم بر کنش‌های امام، «هدایت‌گری» است که هم ناظر به فرد متظاهر است و هم ناظر به عموم جامعه اسلامی و این تفاوت اساسی رویکرد اسلامی با رویکردهای دیگر است. امام نه‌ تنها هدایت مامون به‌مثابه انسان متظاهر را مد نظر دارد بلکه در این زمینه از ارائه مشورت و راهنمایی در جهت مصالح جامعه اسلامی و حتی اصلاح حکومت او دریغ نمی‌کند.

The Pattern of Imam Riḍā (as) ’s Confrontation with Maʾmūn’s Hypocritical Actions

Maʾmūn’s approach in confronting Imam Riḍā (as) is unique among the Umayyad and Abbasid caliphs; because he took a hypocritical approach to the point that he offered the Imam to accept the government and insisted on him accepting this. The purpose of this article is to analyze the encounter of Imam Riḍā (as) with Maʾmūn as a pretender man. Hence, the main question of the article is to achieve the pattern of confrontation of Imam Riḍā (as) in the face of Maʾmūn’s hypocritical actions. The research method is text hermeneutics with an inferential and authorcentered approach. The findings show that the actions of the Imam in the face of Maʾmūn’s pretense can be analyzed in the form of othernessmaker, revealing, insightful and expedient actions that the last action of the Imam prevails the previous three actions. All the actions of the Imam are performed in the realm of divine will. The prevailing spirit of the Imam’s actions is guidance, which looks at both the individual pretender and the general public in Islamic society, and this is the fundamental difference between the Islamic approach and other approaches. The Imam not only considers the guidance of Maʾmūn as a pretending hypocrite, but in this regard he does not hesitate to provide advice and guidance in the interests of the Islamic society and even to reform his government.