تحلیل استناد به آیه مباهله در مناظرات رضوی

مناظره با عالمان و دانشمندان مختلف یکی از ویژگی‌های عصر امام رضا (ع) است که آن حضرت با روش‌های مختلف و با استناد به منابع مورد قبول طرفین به سوالات آن‌ها پاسخ داده و حقانیت دین اسلام یا عقاید شیعه را اثبات کرده است. یکی از مناظره‌های آن حضرت مربوط به تبیین برترین فضیلت امام علی (ع) در آیات قرآن است که امام با استناد به آیۀ مباهله(آل‌عمران، 61) به سوالات مامون پاسخ داده و وی را در برابر استدلال صواب، به تسلیم وادار کرده است. این مقاله با کمک منابع کتابخانه‌ای و پس از بررسی متون مختلف نقل‌شده از مناظره مامون و امام رضا(ع) دربارۀ آیۀ مباهله، به تحلیل آن پرداخته است و می‌خواهد به این سوالات پاسخ دهد که این مناظره در چه منابعی ذکر شده و صحیح‌ترین روایت آن کدام است؟ مبانی امام در مناظره چیست و چه نکات نظری و عملی از تحلیل متن مناظره به دست می‌آید؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) در این مناظره با ملاحظۀ قراین پیوسته لفظی(واژه‌ها و الفاظ آیه)، قراین پیوسته غیرلفظی(ماجرای تاریخی مباهله) و استفاده از روایات نبوی ناظر به موضوع، بزرگ‌ترین فضیلت قرآنی امام علی (ع) را قرار گرفتن نفس آن حضرت به‌ منزلۀ نفس پیامبر در آیۀ مباهله دانسته و به شبهات پاسخ داده است.

Analysis of the Citation of the Verse of Mubāhilah in Razavi Debates

Debate with different scholars and scientists is one of the characteristics of the era of Imam Riḍā (as) that he answered their questions in different ways and citing sources accepted by both parties and proved the legitimacy of Islam or Shiite beliefs. One of the debates of that Imam is related to explaining the supreme virtue of Imam Ali (AS) in the verses of the Quran, in which the Imam, based on the verse of Mubāhilah (ĀlʿImrān, 61), answered Maʾmūn’s questions and forced him to submit to the correct argument. This study has analyzed it with the help of library sources and after reviewing various texts quoted from the debate between Maʾmūn and Imam Riḍā (as) about the verse of Mubahila, and it wants to answer these questions: in what sources is this debate mentioned and what is the most correct narration of it? What are the principles of the Imam in the debate and what theoretical and practical points can be obtained from the analysis of the text of the debate? The findings of the research show that Imam Ali ibn Mūsá alRiḍā (as) in this debate, considering the continuous verbal evidence (words and words of the verse), continuous nonverbal evidence (historical story of Mubahila) and the use of prophetic narrations on the subject, expressed the greatest Qurʾanic virtue of Imam Ali (as) to be the soul of that Imam as the soul of the Prophet (pbuh) in the verse of Mubahila, and then he answered the doubts.