بررسی پدیدار شناختی پنجره فولاد مشهدالرضا (ع)

شهر زیارتی مشهد مقدس که پایتخت فرهنگی مذهبی ایران لقب گرفته، علاوه بر مرقد امام رضا (ع) حاوی نمادهای پیرامونی است که در فرهنگ عمومی مردم نقش ایفا می‌کند. نمادهای مذهبی ضمن اینکه نشان‌دهنده فرهنگ مردم هستند، تاثیر زیادی در بازنمود و تداوم فرهنگ دارند. بنابراین، مطالعه نمادها، به ویژه نمادهای مذهبی، از منظر مطالعات فرهنگی از اهمیت ویژه برخوردار است. از جمله نمادهای مهم و بسیار معروف پیرامون حرم رضوی «پنجره فولاد» است. نگارنده با اتخاذ رویکرد پدیدار شناختی و استخدام مفهوم «مکان مقدس» میرچا الیاده، برای کشف معانی ذهنی زائران دارای تجربه زیسته پیرامون پنجره فولاد، از فنون «مصاحبه»، «مشاهده»، «مشارکت» و «بررسی اسناد» بهره برده است. تحلیل یافته‌های حاصل از مطالعه میدانی با روش «تحلیل مضمون» نشان می‌دهد پنجره فولاد با مضمون فراگیر «مکان مقدس و متعالی»، در ذهنیت ایرانی، محل تلاقی آسمان و زمین، جزئی از ساختار کلان اماکن مقدس شیعی، دست‌آویز مستحکم، نیروبخش، شفادهنده، امیدبخش، دل‌انگیز، دگرگون‌کننده، محرک جوانمردی و درگاه امام رضا (ع) تلقی می‌شود.

Phenomenological Study of Steel Window of Mashhad alRiḍā (as)

The pilgrimage city of Holy Mashhad, which has been called the religious and cultural capital of Iran, in addition to the shrine of Imam Riḍā (as) contains surrounding symbols that play a role in the general culture of the people. Religious symbols, while representing the culture of the people, have a great impact on the representation and continuity of culture. Therefore, the study of symbols, especially religious symbols, is of particular importance from the perspective of cultural studies. One of the most important and famous symbols around the Razavi shrine is the steel window. By adopting a phenomenological approach and employing the concept of sacred place by Mircea Eliade, the author has used the techniques of interview, observation, participation and examination of documents to discover the mental meanings of pilgrims living around the steel window. The analysis of the findings of the field study with the method of content analysis shows that the steel window with the comprehensive theme of holy and sublime place, in the Iranian mentality is considered as the confluence of heaven and earth, a part of the great structure of Shiite holy places, a stronghold, invigorating, healing, hopeful, heartwarming, transformative, stimulating chivalry and the Shrine of Imam Riḍā (as).