نقد عوامل انسجام واژگانی در خطبۀ غدیریۀ امام رضا(ع)

انسجام مفهوم معنایی است که به روابط معنایی موجود در متن اشاره دارد و آن را به عنوان یک متن از غیر متن متمایز و مشخص می‌کند. انسجام به سه دستۀ دستوری، واژگانی و پیوندی تقسیم می‌شود. این پژوهش به بررسی عناصر انسجامی متن بر اساس نظریۀ مایکل هالیدی و رقیه حسن در خطبه غدیریۀ امام رضا (علیه السلام) می‌پردازد. بر اساس این نظریه آنچه متن را منسجم و یکپارچه و از نوشته‌های پراکنده و از هم گسیخته متمایز می‌سازد، عامل انسجام است. در این گفتار بر اساس روش توصیفی تحلیلی و با ترسیم نمودار، عوامل واژگانی انسجام‌بخش متن، چون (هم‌آیی، تضاد، انسجام دستوری و مراعات النظیر) و تکرار (واژه و عبارت) از متن خطبۀ غدیریه استخراج و با آوردن مثال‌هایی تحلیل شد. نتیجه اینکه  عوامل انسجام در متن خطبه رعایت و باعث منسجم و پیوسته‌تر شدن آن شده است. آنچه متن خطبه را منسجم کرده است صرفا رعایت اصل انسجام نیست؛ بلکه ناشی از تناسب درونی موجود بین لایه‌های متن خطبه است که برخاسته از فهم عمیق صاحب کلام و درک ماورای روابط بین واژگان و نیز قدرت خلق و آفرینش ادبی و دمیدن روح به کالبد کلمات است؛ امری که چون به درستی صورت پذیرفته به رستاخیر کلمات انجامیده است.

Review of the Factors of Lexical Cohesion Review of the Factors of Lexical Cohesion in Ghadīrīyeh Sermon of Imam Riḍā (as)

Coherence is a semantic concept that refers to the semantic relationships in the text and distinguishes it as a text from nontext. Coherence is divided into three categories: grammatical, lexical and conjunctive. This study examines the coherent elements of the text based on the theory of Michael Halliday and Roghayeh Hassan in the Ghadīrīyeh Sermon of Imam Riḍā (as). According to this theory, what makes the text cohesive and unified and distinguishes it from scattered and fragmented writings is the factor of coherence. In this article, based on descriptiveanalytical method and by drawing diagrams, lexical factors of text coherence, such as (homogeneity, contradiction, grammatical coherence and similar observance) and repetition (words and phrases) were extracted from the text of Ghadīrīyeh Sermon and analyzed by giving examples. The result is that the factors of coherence in the text of the sermon have been observed and have made it more coherent and continuous. What has made the text of the sermon coherent is not merely the observance of the principle of coherence; rather, it is due to the inner harmony between the layers of the text of the sermon, which arises from the deep understanding of the speaker and the understanding beyond the relations between words, as well as the power of literary creation and blowing the soul into the body of words; something that, if done correctly, has led to the resurrection of words.