تولیت آستانه‌ حضرت شاه‌چراغ(ع) در اسناد و نسخ خطی (با استناد به نسخ خطی دیوان میرزا احمدمتولی باشی، وقف نامه‌ حبیب‌الله شریفی، طومار استشهاد سادات دشتکی)

میرزا احمد متولی باشی متخلص به «روشن» از شعرای گمنام عهد قاجاری است که مدتی منصب تولیت آستان حضرت احمد بن موسی الکاظم شاه‌چراغ (ع) را عهده‌دار بوده است. اهمیت این بقعۀ متبرکه و به‌ تبع آن منصب تولیت این آستان در طول تاریخ مورد ادعای افراد بسیاری واقع شده است. افرادی گاه با انتصاب از سوی امرا و سلاطین و گاهی به عنف آن را تصاحب کرده‌اند. این منصب در عهد صفوی و قاجار بر عهدۀ خاندان حسینی شریفی از نوادگان علامه میرشریف جرجانی بوده است. در نسخه‌ خطی دیوان میرزا احمد متولی باشی اشعاری وجود دارد که بیانگر اختلاف وی با فرد یا افرادی بر سر منصب تولیت آستان حضرت شاه‌چراغ (ع) است. این مقاله به شیوۀ توصیفی، تحلیلی و بر اساس نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی، وقف‌نامه میرزا حبیب‌الله شریفی تولیت عهد صفوی آستان و طومار خطی استشهادنامه سادات دشتکی به ‌عنوان مدعیان تولیت این آستان‌ که در کتابخانۀ‌ شاه‌چراغ (ع) ثبت و نگهداری می‌شود، این موضوع را بررسی کرده است؛ همچنین زوایای پنهان این اختلاف اعم از آغاز و چگونگی پیدایش اختلاف و سیر انتصاب هر یک از متولیان از عهد صفوی تا دورۀ پهلوی اول را تبیین و تشریح و نتیجه‌گیری کرده است.

Headship of Āstāne Shāh Chérāgh in Documents and Manuscripts(According to the Manuscripts of Mirza Ahmad Motawalli Bashi’s Poetry Book, Endowment Letter of Habibaullah Sharifi, Sādāt Dashtaki Testimonies Scroll)

Mirza Ahmad Motavalli Bashi, nicknamed Roshan, is one of the unknown poets of the Qājār era, who for some time was in charge of the shrine of Ahmad ibn Mūsá alKāẓim Shāh Chérāgh (as). The importance of this holy shrine and, consequently, the position of the headship of this Āstān (threshold) has been claimed by many people throughout history. Sometimes, people appointed by kings have seized it by force. In the Safavid and Qājār eras, this position was held by the Hosseini Sharifi family, a descendant of Allama Mirsharif Jorjani. In the manuscript of Mirza Ahmad Motavalli Bashi poetry book, there are poems that express his disagreement with the person or persons over the position of the guardian of the threshold of Ḥaḍrat Shāh Chérāgh (as). This article is descriptive, analytical and based on the manuscript of Mirza Ahmad Motavalli Bashi’s poetry collection has examined the issue of endowment letter of Mirza Habibaullah Sharifi, the head of Āstān in the Safavid era, and the testimonies scroll of Sādāt Dashtaki, as the claimants of the headship of this Āstān, which is registered and kept in the library of Shāh Chérāgh (as). This article also explains and concludes the hidden aspects of this dispute, including the beginning and how the dispute arose and the historical course of the appointment of each of the trustees from the Safavid era to the first Pahlavi period.