بررسی پدیدارشناختی زیارت زنانه (مطالعۀ موردی: امامزاده محسن بن موسی بن جعفر علیه‌السلام)

نیمی از جوامع بشری را زنان تشکیل می‌دهند؛ در حالی‌ که در گذشته به دلایل سنتی زنان از حضور اجتماعی محروم بوده و درجه دوم محسوب می‌شده‌اند؛ بنابراین کنش‌های اجتماعی زنانه معنادار است. علاوه بر این، زنان تربیت فرزندان را بر عهده دارند و در «اجتماعی شدن» نسل آینده نقش بیشتری نسبت به مردان خواهند داشت. از جمله کنش‌های اجتماعی زنان، کنش‌های مذهبی است. همواره زنان به لحاظ باور و رفتار، مذهبی‌تر از مردان هستند و در اماکن مذهبی نیز بیشتر مشاهده می‌شوند. از این حیث مطالعه «زیارت زنانه» اهمیت دارد. در این مقاله، با رویکرد پدیدارشناختی و با بهره‌گیری از فنون مشاهده، مصاحبه و بررسی اسناد زیارت بانوان در حرم امامزاده محسن‌بن‌موسی‌بن‌جعفر(ع) که به دلیل انتساب به امام رضا (ع)، با استقبال زیادی مواجه شده، مورد بررسی انسان‌شناختی قرار گرفته است. طبق نتایج به ‌دست‌ آمده، زیارت در «تجربۀ زیسته» زنان به لحاظ معنای مندرج و خودآگاه، کارکردهای «حاجت‌خواهی»، «التیام و تشفی»، «تکلیف‌‌مداری»، «جایگزینی نمادین»، «تبادل مادی»، «خودشکوفایی»، «همبستگی غیابی» و «تشکر» را در بر می‌گیرد و بر اساس معناکاوی محقق با رهیافت اتیک (etic) متضمن معانی «تقدس‌بخشی»، «ایدئال‌گرایی»، «همذات‌پنداری»، «کسب تجربۀ دینی»، «اندماج انگیزشی» و «ابطال‌ناپذیری» است.

Phenomenological Study of Female Pilgrimage(Case Study: Imamzadeh Mohsen ibn Musa ibn Jaʿfar (as))

Half of human societies are made up of women, whereas in the past, women were excluded from social presence for traditional reasons and were considered as second degree; thus, feminine social actions are meaningful. In addition, women are responsible for raising children and will play a greater role than men in socializing the next generation. Among the social actions of women are religious actions. Women are always more religious than men in terms of beliefs and behavior, and they are more common in religious places. In this regard, the study of female pilgrimage is important. In this article, with a phenomenological approach and using the techniques of observation, interview and study of women’s pilgrimage documents in the shrine of Imamzadeh [offspring or descendant of an imam] Mohsen ibn Musa ibn Jaʿfar (as), which has been welcomed due to its attribution to Imam Riḍā (as), has been studied anthropologically. According to the obtained results, pilgrimage in the lived experience of women in terms of meaning and selfawareness, includes the functions of needseeking, healing, dutybearing, symbolic replacement, material exchange, selffulfillment, Absolute Solidarity and Thanksgiving. And according to the researcher’s semantics with the ethical approach, it includes the meanings of sanctification, idealism, empathy, gaining religious experience, motivational integration and irrefutability.