تحلیل محتوای احادیث شعری امام رضا(ع)

مروری بر سیرۀ معصومان(ع) نشان می‌دهد که ایشان نیز از اشعار حکمت‌آمیز دیگران در کلام خود بهره ‌برده و مضامین آن را تایید کرده و گاه خود ابیاتی سروده‌اند. در احادیث نقل‌شده از امام رضا(ع)، 52 بیت ذکر شده که به نظر می‌رسد ایشان به خاطر مضامین ارزشمند اخلاقی و حکمی، آن‌ها را نقل کرده و در کلام خود بدان‌ تمثل جسته‌اند. پاره‌ای از این اشعار تمثل شعری امام رضا(ع) و چند بیت نیز سرودۀ خود ایشان است. نگارندگان با استفاده از روش تحلیل محتوا، از مجموع این 52 بیت شعر، در حدود 100 مضمون و 16 موضوع اصلی استخراج کرده‌اند که به اصطلاح «جهت‌گیری متن» نامیده می‌شود. این عناوین که ایده و پیام اصلی متن هستند با توجه به اصل «تبادر» به ذهن مخاطب خطور می‌کند. با «طبقه‌بندی» جهت‌گیری‌ها برای دستیابی به «مقوله»های تحقیق روشن شد که از 16 موضوع اصلی استخراج شده، 9مجموعه (56درصد) به موضوع چگونگی روابط اجتماعی انسان با دیگران، چهار مجموعه (25درصد) به موضوع امور فردی و اعمال عبادی انسان و سه مجموعه (19درصد) نیز به مسئله غصب خلافت توسط حاکمان ظالم و دشمنان اهل‌بیت(ع) اشاره دارند. لذا هدف اصلی مقاله که بیان جهت‌گیری اصلی اخبار شعری رضوی بوده، ذیل سه مقولۀ روابط اجتماعی، روابط فردی و روابط سیاسی طبقه‌بندی‌ و موضوعات اصلی هر یک به تفصیل بیان شده است.

Content Analysis of Imam Riḍā (as) Poetic Hadiths

A review of the biography of the infallible Imams (as) shows that they also used the wise poems of others in their words and confirmed its contents and sometimes composed verses themselves. In the hadiths narrated from Imam Riḍā (as), 52 verses are mentioned which it seems that he has quoted them because of their valuable moral and legal themes and has reflected them in his words. Some of these poems are poetic representations of Imam Riḍā (as) and a few verses are his own poems. Using the content analysis method, the authors have extracted from these 52 verses of poetry, about 100 themes and 16 main themes, which is called text orientation. These titles, which are the main idea and message of the text, come to the mind of the audience according to the principle of origin. By classifying the orientations for achieving the categories of research, it became clear that out of the 16 main topics extracted, 9 collections (56%) deal with the subject of how human social relations with others, and four collections (25%) refer to the subject of individual affairs and acts of human worship and three collections (19%) refer to the issue of usurpation of the Caliphate by the oppressive rulers and the enemies of the Ahl alBayt (as). Therefore, the main purpose of the article, which is to express the main orientation of Raḍavi poetry news, is classified in detail under the three categories of social relations, personal relations and political relations, and the main topics of each.