بررسی سندی متنی روایت «الایمان معرفه بالقلب ...» و نا استواری رویکرد ابن حبّان

پاره ای از احادیث امام رضا(ع) به رغم فرازمندی، محل اختلاف محدّثان اهل سنت واقع شده است. از زمره این احادیث، حدیث «الایمان معرفه بالقلب و اقرار باللسان وعمل بالارکان» است که توسط ابن ابی داوود سجستانی نقل و مورد قبول قرار گرفته، اما ابن حبّان بُستی، آن را بی پایه شمرده است. ارزیابی رجالی سند حدیث مذکور و دستیابی به پیام آن، موضوع مقاله حاضر است. رهاوردِ محققان این جُستار حاکی است گرچه این حدیث، فاقد وثوق سندی است، اما از وثاقت صدوری و محتوایی برخوردار است؛ زیرا متن آن به سبب برخورداری از انواع متابعات و شواهد در اوج صحّت و بلکه در سطح متواتر معنوی قرار دارد. این حدیث مبیِّن ارکان سه گانه ایمانی است که حیات طیبه را تضمین و باور مرجئه که عمل به فرایض را خارج از حقیقت ایمان تلقی کرده اند، دستخوش چالش می سازد.

Review of Narrators and Text of the Hadith AlĪmān Ma’rifatun bil‌Qalb (Faith is the Knowledge of the Heart) and the Instability of Ibn Ḥibbān’s Approach

Some of the hadiths of Imam Riḍā (as), despite being sublime, have been the subject of disagreement between Sunni narrators. Among these hadiths is the hadith Faith is the knowledge of the heart and the determination of the tongue and the action of body which has been quoted and accepted by Ibn Abī Dāwūd Sejistānī, but Ibn Ḥibbān Bustī has considered it baseless. Evaluation of the mentioned hadith narrators and the achievement of its message is the subject of this article. The achievement of the researchers of this research indicates that although this hadith lacks the narrators’ authenticity, but it has the authenticity of its issuance and content; because its text is at the peak of accuracy and at a consistent spiritual level due to having similar types of hadiths and evidence. This hadith explains the three pillars of faith that guarantee a goodpure life and challenges the belief of the Murjiah who consider the practice of religious duties outside the truth of faith.